Tijdens de vertoning van een horrorfilm die geesten ten tonele voert is er altijd wel een grapjas in de zaal die roept ‘hij is zelf dood!’, daarmee refererend aan de verdwaasde hoofdrolspeler(s) die bloot staat aan rare geluiden en bizarre verschijningen. Zo’n kreet kent natuurlijk zijn oorsprong in het personage van Bruce Willis in THE SIXTH SENSE en het schuchtere gezin uit THE OTHERS, maar anno 2003 blijkt deze intrigerende plotwending nog steeds populair onder filmmakers.
Op de 19de editie van het Festival van de Fantastische Film werden maar liefst drie nieuwe horrorfilms vertoond met bovengenoemd ‘verrassingselement’. Halverwege de onderzeebootthriller BELOW – die met zeer schaarse middelen voorzichtig impliceert dat een entiteit verantwoordelijk is voor onverklaarbare voorvallen in een onderzeeër tijdens de Tweede Wereldoorlog – wordt de getrainde horrorkijker afgetroefd door personages die zèlf opperen dat ze misschien tijdens een eerdere Duitse aanval zijn omgekomen en nu radeloos ronddolen in een verdoemde onderzeeër. Wie geen rekening had gehouden met deze verklaring en netjes met alle aanwijzingen de toedracht van het onheil in de boot trachtte te reconstrueren, kan met zo’n opmerking aardig op een dwaalspoor worden gebracht. Tegelijkertijd is het één van de weinige gedurfde vondsten die scenarioschrijver Darren Aronofsky in petto heeft. Van zo’n klinkende naam (Aronofsky zat op de regiestoel bij PI en REQUIEM FOR A DREAM), hadden we net iets meer verwacht, evenals van regisseur David Twohy (PITCH BLACK, THE ARRIVAL).
BELOW verhaalt van de onderzeeër Tiger Shark die drie overlevenden oppikt van een zinkend Engels schip. Onder hen bevindt zich een verpleegster (Olivia Williams) die uit humanitaire overwegingen verzuimt te melden dat een gewonde medepassagier eigenlijk een Duitser is. Wanneer een vijandelijk gevechtsschip nadert en de gehele bemanning muisstil dient te zijn, zet iets of iemand plotseling een plaat op. Omdat geesten zich wel vaker met audio,- en videoapparatuur bezighouden (WHAT LIES BENEATH, POLTERGEIST) kan dit als een eerste bewijs gezien worden voor leven aan gene zijde. Of niet? Want de Duitser – of wellicht een overloper uit eigen gelederen – kan ook zo z’n voordeel hebben bij het verraden van hun verblijfplaats. En zo zijn er meer scènes waarin met die twijfel wordt gespeeld: moeten we onze ratio volgen of is er meer tussen hemel en aarde?
Tegelijkertijd wordt er voor iedere vermeende paranormale activiteit een wetenschappelijke verklaring aangedragen (‘Zie je schimmen? Dat komt door het zuurstoftekort!’), zodat de fantastische elementen naar een tweede plaats worden gedegradeerd. Mondjesmaat krijgt de kijker aanwijzingen toegediend om de ware toedracht te achterhalen. Dat werkt op conventioneel thrillerniveau, maar de clichématige en slecht gedoseerde bovennatuurlijke factoren die voornamelijk steunen op geluidseffecten, blijven een ondergeschikte rol spelen.
Meeliftend op de huidige populariteit van de spookfilm, is BELOW in feite de zoveelste duikbootthriller (U571, THE HUNT FOR RED OCTOBER, K-19, THE WIDOWMAKER). De videohoes verraadt bij voorbaat al de ware aard van het beestje: Onder het kopje ‘genre’ staat immers dikgedrukt: ‘actiethriller.’ En daarmee is de scène waarin de opvarenden zich afvragen of ze misschien al dood zijn weinig meer dan kijkersbedrog.
Di: DFW.Copyright Ruben van Eijl. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Oorspronkelijk gepubliceerd in Schokkend Nieuws #59, zomer 2003.
