Na het succes van THE MATRIX leek het in Polen opgenomen en thematisch verwante AVALON een trendvolgend derivaat van de Amerikaanse kaskraker. Regisseur Mamoru Oshii was echter geen navolger van Andy en Larry Wachowski; de broertjes lieten zich juist inspireren door diens anime GHOST IN THE SHELL en de Japanner ging met AVALON gewoon op de ingeslagen weg verder. De belangstelling van de Wachowski’s voor Japanse animatiefilms komt nu tot uiting in THE ANIMATRIX, waarin zeven animatiefilmers hun visie op het universum uit THE MATRIX geven.
De broertjes leverden voor vier van de negen films een scenario, en het verbaast niet dat het Wachowski-kwartet meer aansluit op de speelfilms dan de andere bijdragen. FINAL FLIGHT OF THE OSIRIS en KID’S STORY schetsen gebeurtenissen die direct inhaken op de speelfilms, waarbij de laatste de voorgeschiedenis van een personage uit THE MATRIX RELOADED belicht. Het in twee delen opgesplitste THE SECOND RENAISSANCE is een spectaculaire geschiedenisles over de manier waarop de robots van slaaf tot meester evolueerden. Het historisch traktaat wint het op alle fronten van de twee flinterdunne Matrix-verhaaltjes, mede omdat regisseur Mahiro Maeda zich de beeldtaal van hedendaagse nieuwsmedia toeëigent en de robots meer als slachtoffer dan als boosdoener toont. Zo wordt de Chinees die op het Plein van de Hemelse Vrede voor een tank ging staan bij Maeda een robot, en dat veroorzaakt een prettige verwarring die tot nadenken stemt. Op het technische vlak wordt FINAL FLIGHT OF THE OSIRIS als een doorbraak gepresenteerd: de Amerikaanse makers van het volledig digitaal geanimeerde FINAL FANTASY: THE SPIRITS WITHIN zouden er alsnog in geslaagd zijn overtuigende virtuele mensen te creëren. Er is inderdaad vooruitgang geboekt: de heldin uit het filmpje oogt en beweegt realistischer dan die uit de lange film, maar het vermoeden rijst dat het scenario op maat gesneden is om gebreken te verbergen en sterke punten te benadrukken. Met de nabootsing van de menselijke emotie blijft het tobben, waar het vlees inmiddels wel overtuigt. Er zijn ongetwijfeld talloze manuren in de billen van de strippende heldin gestoken. De schoonheid van haar digitale derrière doet vermoeden dat de benutte techniek in het emotionele vacuüm van het pornogenre een vruchtbare toekomst heeft, maar echte acteurs hebben weinig te vrezen. Bij de vijf filmpjes die niet door de Wachowksi’s geschreven zijn steken er twee met kop en schouders bovenuit. De van de cult-cartoonserie AEON FLUX bekende Peter Chung keert in het fraaie MATRICULATED het Matrix-universum binnenstebuiten: het filmpje toont hoe een gevangen robot door de dromen van een groep rebellen sympathie voor de mens wordt bijgebracht. Met de mengelmoes van psychedelica en surrealisme haakt Chung als enige in op de connectie tussen hallucinogenen en de illusoire realiteit, die in THE MATRIX met het pilgebruik benadrukt werd. De helden in het beste filmpje uit de collectie hebben geen hulpmiddelen nodig om zich in het Matrix-universum staande te houden. Het zijn Japanse kinderen die in hun volksbuurt een spookhuis ontdekt hebben en daar met groot plezier alle natuurkundige wetten aan hun laars lappen. In het spookhuis uit BEYOND functioneert de Matrix-illusie gebrekkig, maar de kinderen nemen de zaken zoals ze zijn en doen er hun voordeel mee. Uit de ‘making of’ van THE ANIMATRIX blijkt dat maker Koji Mori-moto zijn inspiratie uit de fles haalt: onder invloed valt zijn oog op details die anderen ontgaan. BEYOND is inderdaad rijk aan sublieme details en subtiele symboliek, en daarom had Morimoto twee jaar nodig om het juweeltje te maken. Daar mag zijn producent over klagen, wie zich na THE MATRIX RELOADED afvraagt waar de begeestering en de fantasie toch zijn gebleven, is bij Morimoto aan het juiste adres. Zoals gebruikelijk schitteren de Wachowski’s op de dvd door afwezigheid, en dat wekt opnieuw ergernis, want nu mogen de geluidsmixer en de componist de honneurs waarnemen en daar wordt niemand wijzer van. Het zal best dat de geestelijke vaders van THE MATRIX grote indruk op al die Japanners hebben gemaakt, voor liefhebbers die hun producten kopen moeten de onzichtbare broertjes toch langzamerhand van twee schuwe genieën in een duo angsthazen zijn veranderd.
EXTRA’S **
Distributie: Warner Home Copyright. Release: 11 juni 2003. Copyright: Bart van der Put. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Oorspronkelijk gepubliceerd in Schokkend Nieuws #59 (2003), p 8.
