‘Eindelijk ben ik weer compleet’, zingt Johnny Depp, wanneer hij in SWEENEY TODD een blinkend scheermes in de hand houdt. Dat zijn personage er vervolgens tientallen klanten mee de keel doorsnijdt, zal Tim Burton-fans waarschijnlijk minder vreemd voorkomen dan een zingende Depp.
Een beknopt overzicht van alle incarnaties van de figuur Sweeney Todd, lopend van het midden van de 19de eeuw tot aan 2007, is onbegonnen werk. Waarschijnlijk vindt het personage zijn oorsprong in een broodje aap waarmee de inwoners van Londen elkaar ooit de stuipen op het lijf joegen: een barbier die zijn scheermes hanteerde als moordwapen! Sweeney vond zijn weg naar pulpmagazines, naar het toneel en in de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw naar de bioscoop. In 1979 bracht componist/tekstdichter Stephen Sondheim de legende in musicalvorm naar het theater.
Die laatste incarnatie van Sweeney vormt de grondstof voor de film van Tim Burton, inclusief de (hier en daar ingekorte) liedjes. Zoals verwacht heeft Burton zich het materiaal helemaal toeggeëigend. SWEENEY TODD had een tweede FROM HELL kunnen opleveren, maar de stilering, de morbide humor en Burtons voorkeur voor onbegrepen buitenbeentjes, plaatsen de film ferm in de traditie van EDWARD SCISSORHANDS, CORPSE BRIDE en zelfs CHARLIE AND THE CHOCOLATE FACTORY.
Heel even is er sprake van zonlicht in de film, maar dan alleen in een flashback waarin Sweeney nog Benjamin Barker heet en gelukkig is met vrouw en kind. In nog geen minuut zien we waarom Benjamin in de verbitterde Sweeney veranderde. De jaloerse rechter Turpin (Alan Rickman) pikte Benjamins vrouw en kind in en verbande de barbier zelf naar Australië. De film maakt een sprong vooruit in de tijd en daarmee is het zonlicht voorgoed gedoofd. Er is geen uitweg meer uit het gothic nachtmerrie-universum waar de regisseur zich sinds zijn Batmanfilms het meest op zijn gemak voelt en waarvoor production designer Dante Ferretti (GANGS OF NEW YORK, THE BLACK DAHLIA) de passende decorstukken aandraagt. Vanaf Sweeney’s terugkeer naar Victoriaans Londen tot en met het finale bloedbad in de kelder van Mrs. Lovetts pasteiwinkel, zijn hardblauw en modderbruin de dominante kleuren waartegen de groteske tragedie zich afspeelt.
Tragedie is misschien een wat te duur woord voor het melodrama dat hier wordt opgevoerd. We begrijpen de blinde wraakzucht van een man wiens leven hem is ontstolen, maar grijnzen bij de manier waarop hij die wraak voltrekt: door zijn klanten de hals door te snijden en de lijken vanuit een kantelende kappersstoel door een valluik af te voeren. Wanneer de slachtoffers vervolgens in een enorme gehaktmolen verdwijnen om tenslotte in de pasteitjes van zijn hospita Mrs. Lovett (Helena Bonham Carter, mevrouw Burton) te worden verwerkt, kunnen we alleen nog maar hardop lachen om Sweeney’s modus operandi. Bovendien is Burton nog steeds geen groot verteller. Met een geestige bijrol van Sacha Baron Cohen als concurrerende barbier weet hij wel weg. (Let op: spoiler!) Maar wanneer Sweeney’s oude liefde zich, bijna onherkenbaar want aan lager wal geraakt, aan hem opdringt en Sweeney slechts zijn volgende slachtoffer in haar ziet, laat Burton dit potentieel dramatische hoogtepunt uit zijn vingers glippen.
In het bespelen van emoties moet de regisseur zijn meerdere erkennen in Sondheim, wiens muziek onheilspellend en bloedmooi tegelijk kan zijn. Sondheim raakt je, waar Burton voornamelijk amuseert. Depps make-up en malle accent vormen aardige opsmuk, maar alleen de zingende Depp raakt een gevoelige snaar. Slecht nieuws misschien voor musical-haters; goed nieuws voor deze recensent, die voor het eerst bij een film van Burton iets van kippenvel ervoer.
Di: Warner (NL: 7 februari / BE: 13 februari) Copyright Phil van Tongeren. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op 29 januari 2007.
