We hebben, in de lange geschiedenis van gefilmde doemscenario’s, mensen de Apocalyps zien overleven in bunkers, in tanks en in futuristische ruimtekaravanen. Darren Aronofsky keert in NOAH terug naar de oervorm en laat Russell Crowe gewoon een houten boot bouwen. Maar alleen in de spectaculaire Koreaanse scifi-thriller SNOWPIERCER neemt de ark de unieke vorm aan van een trein.
De ijstrein rijdt permanent rond de aarde. Buiten de wagons heerst de witte dood. De wereld is, na een mislukte poging om de opwarming van de aarde tegen te gaan, in een nieuwe ijstijd beland. Wie wordt blootgesteld aan de vrieskou is binnen een paar minuten een bevroren lichaamsdeel kwijt. Er is voor de overlevenden geen ander spoor, geen wissel, geen eindstation. Alleen voortrazen door de sneeuw: ´Rumble rumble, rattle rattle, it will never stop.´
Voor de geprivilegieerden in de eerste klasse is het een religie. Tilda Swinton gaat hen, als Minister Mason, voor in gebed: ‘The Engin is Sacred.’ En de mysterieuze machinist ‘Wilford is Divine. Wilford is Merciful.’ Dat laatste is discutabel, want het lompenproletariaat in de achterste wagons wordt onderdrukt, is met enige regelmaat gedwongen zijn kinderen af te staan en lijdt honger. Curtis (Chris Evans), Edgar (Jamie Bell) en hun lotgenoten hebben de bevriezing van de aarde dan wel overleefd, maar voelen weinig dankbaarheid jegens de grote Wilford.
Een opstand is onafwendbaar. Geholpen door de oude Gilliam (John Hurt) banen de rebellen zich een weg naar voren. De verslaafde beveiligingsexpert Namggong (Song Kang-ho) en zijn dochter Yona (Ko Ah-sung) openen de coupédeuren in ruil voor een beetje ‘Kronol’. Maar zoals iedere NS-reiziger weet: het valt niet mee om je een weg door de trein te vechten. Er wachten hen beslist grotere gevaren dan luidruchtige figuren in de stiltecoupé en niemand weet wat ze in de machinistencabine zullen aantreffen. Wie is de man bij de dodemansknop? Is de trein nog wel tot stilstand te brengen?
Het is dat Karl Marx het echte lompenproletariaat niet als revolutionaire klasse beschouwde, maar dit is natuurlijk gefundenes Fressen voor progressieve Europese intellectuelen als Jacques Lob, Benjamin Legrand en Jean-Marc Rochette. Zij waren de scenaristen en tekenaar van Le Transperceniege (De IJstrein), de striproman die aan de basis stond van SNOWPIERCER en vanaf 1984 te lezen was in Á Suivre/Wordt Vervolgd van uitgeverij Casterman. Toch wel geestig dat regisseur Bong Joon-ho een felle strijd heeft moeten leveren met filmkapitalist Harvey Weinstein om te voorkomen dat de film voor de Amerikaanse release met twintig minuten zou worden ingekort.
Schokkend Nieuws-lezers kennen Bong Joon-ho als de regisseur van MEMORIES OF MURDER (2003), THE HOST (2006) en het meesterwerk MOTHER (2009). SNOWPIERCER is zeker niet zo goed als laatstgenoemde, maar als spectaculaire achtbaanrit is het nog steeds een klasse beter en origineler dan veel van de blockbusterfilms van het afgelopen jaar. Bong Joon-ho moet af en toe smokkelen met de logica – een trein is hoe dan ook niet de beste overlevingsstrategie bij de volgende ijstijd – en werkt geen van de onderliggende politieke of ecologische thema’s écht grondig uit, maar SNOWPIERCER kan ontegenzeggelijk bogen op een fijne cast, spectaculaire beelden en een enorme vaart. Fijn is ook dat Curtis een moreel ambivalent personage mag zijn. Zou zijn lange bekentenis vlak voor het einde soms de passage zijn geweest die Weinstein graag had geschrapt?
Stap gerust aan boord. En voor de Schokkend Nieuws-lezers met enige kennis van de Nederlandse vakbondsgeschiedenis: SNOWPIERCER levert ook de Koreaanse versie van de strijdleuze van de Grote Nederlandse Spoorstaking van 1903: ‘Gansch het raderwerk staat stil, als uw machtige arm het wil.’
Distributie: De Filmfreak. Copyright: Barend de Voogd. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Eerder verschenen in Schokkend Nieuws #107. Online gepubliceerd op 2 april 2014.
