Ze zijn er nog: regisseurs die publieksamusement combineren met een persoonlijke visie én duidelijke politieke kritiek. Bong Joon-ho bewees het in 2019 met Oscarwinnaar PARASITE en nu met scifi-actiekomedie MICKEY 17.
Bong toont zoals wel vaker een samenleving waarin de elite goed voor zichzelf zorgt ten koste van de armen. Mickey (Robert Pattinson) is een loser die zich aanmeldt als ‘expendable’ bij een missie om de planeet Niflheim te koloniseren. Het leven van een expendable is eenvoudig. Je wordt onderworpen aan allerlei wetenschappelijke experimenten die je doorgaans niet overleeft, waarna er een nieuwe versie van jou uit de printer komt rollen. De incarnaties kunnen wat verschillen van persoonlijkheid, maar je herinneringen zijn intact, zodat het nooit voelt alsof je dood het einde is. Geen ideaal bestaan, maar beter dan in mootjes gehakt worden door een wraakzuchtige woekeraar, het lot dat Mickey op aarde te wachten zou staan.
Bij de zeventiende Mickey gaat er iets mis: hij wordt op Niflheim meegesleurd door een monsterlijk wezen en de crew gaat ervan uit dat hij dood is. Maar Mickey 17 overleeft zijn avontuur. Hij keert terug naar het ruimteschip en ontdekt dat Mickey 18 al geprint is. Een van de twee Mickeys zal alsnog moeten verdwijnen. Dit brengt Mickey 17 in een existentiële crisis: hij is duidelijk een ander persoon dan versie 18, en als hij eraan gaat zal er geen nieuwe kloon van hem gemaakt worden. Dan is de dood écht het einde.
Het is een lekker lastig filosofisch vraagstuk over klonen: wie is de ‘echte’ versie, en doet dat er wel toe als je allebei dezelfde herinneringen hebt? Die vraag werd verkend in talloze sciencefictionverhalen, van meerdere afleveringen van STAR TREK tot Harold Ramis’ komedie DUPLICITY. Bong heeft weinig nieuws toe te voegen aan het thema en staat er dan ook gelukkig niet te lang bij stil. Hij heeft meer interesse in de kolonisatiedrift van de elite en hun omgang met de buitenaardse wezens (‘We’re the aliens!’). Ook hier is hij niet bepaald vernieuwend, maar zijn mengsel van zijn eigen SNOWPIERCER en OKJA met STARSHIP TROOPERS is goed doordacht en sterk vormgegeven. Decors zijn voor Bong altijd van groot belang; we herinneren ons de trein in SNOWPIERCER en het huis in PARASITE net zo goed als de personages in die films. Dat geldt ook voor het deprimerende ruimteschip in MICKEY 17, met z’n grauwe kamers en hallen voor de arbeiders en kitscherige interieurs voor de rijken.
Robert Pattinson speelt graag rollen die niet bij zijn uiterlijk passen. Mickey is een onhandige sukkel, maar Pattinson heeft nog steeds het lichaam van Batman. Misschien om daarvoor te compenseren overdrijft met zijn stem en maniertjes. Het gaat te ver; je vraagt je af wat zijn vriendin Nasha (Naomi Ackie) in hem ziet. Als Pattinson gewoon zou stoppen met sporten, zou hij het uiterlijk hebben van de personages die hij wil spelen.
Ook wat te overdreven is de rol van Mark Ruffalo als Frank Marshall, de mislukte politicus die de kolonisatiemissie leidt. Ruffalo liet zich qua stemgebruik en lichaamstaal duidelijk inspireren door Donald Trump. Zijn rol is haast een imitatie, waardoor de maatschappijkritiek juist minder scherp wordt. Trump belachelijk maken kunnen we allemaal. Bong heeft een veel breder punt over de dehumaniserende werking van kapitalisme, en het is zonde dat dat soms verloren gaat in de parodie op een specifiek persoon. Toni Collette is sterker als Marshalls vrouw Ylfa, een soort ultieme Karen die alleen maar rauw voedsel eet en geobsedeerd is door sauzen (‘saus is het bewijs van beschaving, verbrand vlees is voor barbaren’).
In een tijd vol persoonlijkheidsloze blockbusters is het verfrissend een grote actiefilm te zien die zowel thematisch als stilistisch de onmiskenbare handtekening van de auteur heeft. MICKEY 17 is een van Bongs minder geslaagde films, maar dat is gezien zijn oeuvre absoluut geen schande. Bong levert geestig, satirisch vermaak met een dosis popfilosofie en sterke actiescènes. Zeker met de huidige politieke stand van zaken zou je willen dat er elke maand een nieuwe MICKEY verscheen.
