Van voor naar achter, van links naar rechts én van onder naar boven: de SAW-franchise is – ook in 3D – inmiddels helemaal uitgebeend, opgehakt en afgezaagd. SAW 3D a.k.a SAW VII wordt aangekondigd als ‘The Final Chapter’, en dat zou tijd worden ook.
Tijdens het Festival International de Cinema Fantastic in Sitges dit jaar liet James Wan, de regisseur van de oorspronkelijke SAW (2004), duidelijk merken er niet rouwig om te zijn dat hij weinig meer met de franchise van doen heeft. Met zijn vaste scenarist Leigh Whannell maakt hij tegenwoordig liever gezellige spookhuisfilms. Hun laatste, INSIDIOUS, bevat geen sadistische mensenvallen en martelwerktuigen, maar wel het soort verrassingen en oprechte liefde voor het genre die ooit ook het succes van SAW verklaarden.
Darren Lynn Bousman, de man die vervolgens SAW 2 t/m 5 regisseerde, maakte er een voorspelbare horrorsoap van. Seriemoordenaar Jigsaw (Tobin Bell) was ieder jaar weer goed voor een aanzienlijke portie bloed, ingewanden en ingenieuze martelapparatuur. Zelfs de releasedatum stond vast: ieder jaar in januari (oktober in de VS). Kerst. Nieuwjaar. SAW. Gezellig!
Vanaf SAW III (bijna $ 165 miljoen wereldwijd) daalden weliswaar de winstmarges, maar zelfs SAW VI bracht met 68 miljoen nog het zesvoudige op van z’n budget. Na Bousman namen de production designer (David Hackl, SAW V) en de editor (Kevin Greutert, SAW VI en SAW 3D) de klus van hem over. SAW is een industrie geworden met een productiehuis, Twisted Pictures, dat geheel afhankelijk is van een gestage stroom martelhorror, spin-offs als THE COLLECTOR, een schare vaste medewerkers en – als we SAW 3D mogen geloven – zelfs groepstherapie voor de paar mensen die de horrorsaga hebben overleefd!
SAW 3D draait namelijk om zelfhulpgoeroe Bobby Dagen (Sean Patrick Flanery). De charlatan verdient goed geld met een boek en therapiesessies voor de slachtoffers van Jigsaw. We kennen de seriemoordenaar met de moralistische inslag echter goed genoeg om te weten dat Dagen daar niet ongestraft mee zal wegkomen. Verder volgt het scenario van SAW 3D het gebruikelijke traject. Letterlijk, want Dagen is gedwongen een gele lijn te volgen die hem van marteltableau naar marteltableau voert. Zelfs voor nieuwe martelinstallaties lijkt geen inspiratie meer te zijn. Ja hoor, daar is -ie weer: de helm die als een wolfsklem rond het hoofd van het slachtoffer grijpt.
Collega Hans Dewijngaert gaf in zijn recensie van SAW V twee verklaringen voor de populariteit van de horrorfranchise. De eerste daarvan was dat het geschuif met verhaallijnen en puzzelstukjes de serie aantrekkelijk zou maken. Jigsaw coördineerde de martelpartijen in SAW III vanaf zijn sterfbed, maar zette ook na zijn dood de martelingen voort. Hoe dat kon? Iedere aflevering pelde SAW een stukje van het mysterie af. De rol van Amanda… De weduwe Jigsaw… Inspecteur Hoffman… SAW 3D continueert die traditie en doet – met de terugkeer van een oude bekende uit deel 1 – zelfs een poging om de cirkel helemaal rond te maken. Wie de serie niet volgde begrijpt echter al lang niet meer hoe de vork in de steel zit. Wie dat wel deed zal over die nieuwe twist hoogstens zijn schouders ophalen.
De tweede verklaring die Dewijngaert destijds aanhaalde is het pornografische karakter van de SAW-franchise. ‘Medeleven of identificatie met de hoofdrolspelers is onmogelijk en de martelscènes werken allemaal volgens een vast patroon toe naar een orgastische climax.’ Als om die bewering te staven opent SAW 3D met een martelscène die hoegenaamd niets te maken heeft met de rest van de film. Twee naamloze jongemannen en een anonieme sloerie worden ingezet om de bloeddorstige toeschouwer te prikkelen. In al zijn masturbatoire voorspelbaarheid vormt de SAW-film inmiddels het exacte tegendeel van een spannende film.
SAW 3D schijnt het aan de Amerikaanse boxoffice beter te doen dan zijn voorganger. Dat kan alleen maar te danken zijn aan de, overigens overspannen, verwachtingen die men heeft van 3D-horror. Verder is SAW 3D namelijk niet nieuw en niet eng. En die betere boxoffice is alarmerend, want ‘The Final Chapter’ sluit af met genoeg open eindes voor minstens drie nieuwe delen. Denk niet dat die ondertitel ook maar iets garandeert. Hoe heette het vierde deel van FRIDAY THE 13TH ook weer? Juist: THE FINAL CHAPTER. Er kwamen er daarna nog acht.
Di: BFD (BE: 29 december / NL: 6 januari)
Copyright Barend de Voogd. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op 6 januari 2011.
