In een terugblik op schijf twee van de dvd-uitgave van JUST BEFORE DAWN noemt regisseur Lieberman het acht jaar eerder gemaakte DELIVERANCE als belangrijke inspiratiebron. Maar in 1980 zal de verwantschap met de film van John Boorman minder zijn opgevallen dan die met vergelijkbare slasher movies als FRIDAY THE 13TH, MOTHER’S DAY en THE BURNING.
Drie jongens en twee meisjes trekken per camper de bergen van Oregon in, waar één van hen (gespeeld door Gregg Henry, later regelmatig opduikend in films van Brian De Palma) een stukje grond bezit. In de proloog hebben we al gezien hoe een man werd afgeslacht door een debiel grinnikende dikzak met een machete. Het vervolg laat zich raden. Onderscheidt de film zich op het eerste gezicht niet wezenlijk van de concurrentie, Lieberman kiest al snel voor een meer ingehouden uitwerking van het gegeven, voornamelijk steunend op klassieke suspense. De expliciete ‘creatieve’ moorden uit eerdergenoemde films ontbreken nagenoeg in JUST BEFORE DAWN. Net als in deliverance is de natuur hier een minstens zo belangrijke bron van dreiging als het concrete kwaad van de gek met zijn machete. Struiken ritselen ’s nachts onheilspellend rond de kampeerplaats, en wanneer een van de stelletjes staat te vrijen onder een waterval plonst er achter hen ineens een lijk in het water. In just before dawn werken menselijk kwaad en natuur eendrachtig samen om de personages, en met hen de kijker, de stuipen op het lijf te jagen. (De ambient synthesizer score van Brad Fiedel doet daar nog eens een schepje bovenop.) Juist omdat Lieberman de slasher movie-conventies zo inventief naar zijn hand zet, doet de plotwending betreffende de identiteit van de moordenaar aan als een gevatte maar overbodige gimmick. Sterk is dan weer het slot, waarin de psychopaat en een van de overlevenden elkaar als wilde dieren naar de keel vliegen. Het is ook pas hier dat Lieberman zijn eerste groteske effect plaatst in een scène die dankzij zijn timing en intensiteit meer impact bezit dan alle ‘creatieve’ moordpartijen uit de hele FRIDAY THE 13TH-reeks bij elkaar opgeteld. just before dawn werd eerder dit jaar door Shriek Show uitgebracht in een 2-disc special edition, die die naam eigenlijk nauwelijks verdient. Beeld- en geluidskwaliteit zijn onder de maat en de toegift op schijf twee, een uurlange terugblik op de productie middels interviews met betrokkenen, verdient uit technisch oogpunt, ondanks zinnig commentaar van met name Lieberman en Fiedel, ook al geen schoonheidsprijs. PHIL VAN TONGEREN Film ***1/2 / Extra’s **1/2 Copyright Phil van Tongeren. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Origineel gepubliceerd in Schokkend Nieuws #68, p45.
