De hamvraag bij elke prequel op een klassieke film is: wat heeft zo’n film voor nut als je toch al weet hoe het gaat aflopen? Bij THE FIRST OMEN blijven dat soort vragen zich zelfs tijdens het kijken opstapelen. En toch wil je verder kijken… Een knappe prestatie.
Wie als verstokte horrorfan de gang naar de bioscoop gaat wagen om de prequel te zien op THE OMEN (1976), die bona fide klassieker van bijna vijftig jaar oud, zal dat vrijwel zeker doen met een kilo lood in elke schoen. Want wat is het nut? Waarom? Hoe dan? Bij films als PEARL (2022) of PREY (2022), of een serie als BATES MOTEL had het bronmateriaal tenminste nog genoeg wit canvas overgehouden om er iets nieuws bij te schilderen.. Personages konden worden uitgewerkt, open vragen beantwoord. Enfin, ze voegden iets toe. Maar THE OMEN? De definitieve film over een duister plan om een hellekind op aarde te krijgen is in 1968 al gemaakt door Roman Polanski. Dus waarom die moeite nemen?
Dat de film van Richard Donner uit 1976 draait om het jochie Damien, dat het kind van de duivel blijkt te zijn, is zelfs bekend bij mensen die de film nooit gezien hebben. Er zijn maar weinig films die kunnen pochen dat hun culturele impact bijna een halve eeuw later nog steeds nagalmt. Niemand zal bij de naam Damien als eerste denken aan de getroebleerde priester Damien Karras uit THE EXORCIST (1973) en dat wil wat zeggen. Zonder het succes van die film was THE OMEN waarschijnlijk nooit gemaakt. Want laten we heel eerlijk zijn: leg de twee klassiekers naast elkaar en William Friedkins meesterwerk wint het op alle fronten.
THE OMEN verwordt langs die vergelijkende meetlat tot weinig meer dan een ordinaire exploitatiefilm met een groot budget, met een dun verhaaltje dat alleen maar dient om een aantal gruwelijke set-pieces aan elkaar te rijgen. En daar is niks mis mee, want die zijn stuk voor stuk zo memorabel, dat ze zelfs na maar één kijkbeurt nog jaren in je hoofd blijven hangen. De formule werkte ook nog wel bij opvolger DAMIEN – OMEN II (1978), maar zelfs prima acteerwerk van een jonge Sam Neill kon THE FINAL CONFLICT (1981) niet redden van een tsunami aan slechte recensies. Een verhaaltje van niks laat zich niet eeuwig oprekken, er was geen millimeter ruimte meer over op het piepkleine canvas waar THE OMEN op was geschilderd. Pogingen om daarna nog wat centen aan de franchise te verdienen, van remakes tot tv-series, flopten dan ook genadeloos.
Zouden de mensen achter de prequel domweg gehoopt hebben dat de huidige generatie dat allemaal niet meer weet? Wilden ze slim meeliften op de recente reboots van horrorklassiekers uit de Blumhouse-fabriek? Wie uit pure masochistische nieuwsgierigheid THE FIRST OMEN toch een kans gunt, krijgt gelukkig tijdens de openingcredits al het eerste goede omen: het woord ‘Blumhouse’ verschijnt nergens in beeld, noch de namen van David Gordon Green en zijn schrijfmakkers. Een tweede verrassing volgt al snel als de soundtrack tijdens de openingsscène geen seconde doet denken aan de iconische score die Jerry Goldsmith voor THE OMEN pende. So far so good. Maar dan begint het verhaal en dat lijkt lange tijd gek genoeg griezelig veel op dat van het zeer recent verschenen IMMACULATE. In mijn recensie daarvan maakte ik een referentie aan SUSPIRIA (1977), maar THE FIRST OMEN maakt het nog bonter door een scène uit die film ongegeneerd te kopiëren. Toch stoort dat totaal niet. En dat is wonderbaarlijk.
Het zal niet de enige keer zijn dat dit woord bij kenners van het origineel in het hoofd zal opduiken, want regisseur Arkasha Stevenson flikt iets met haar debuutfilm dat leidt tot zowel verwarring als lof. Haar film is niet echt verrassend, er wordt zeer weinig nieuws toegevoegd en het verloop valt vrij eenvoudig te voorspellen. En toch blijf je gebiologeerd kijken zonder de grimas van ellende die je eigenlijk non-stop op je gezicht zou moeten hebben. Hoe dat in vredesnaam mogelijk is? Omdat alles aan deze film uitstraalt dat intelligente filmmakers serieus vakwerk wilden leveren en dat ook hebben gedaan.
Als er traditioneel iemand spectaculair om het leven komt, knaagt er bijvoorbeeld iets. Het is allemaal pico bello in beeld gebracht met soms wat over de top gore, zoals we dat gewend zijn. Maar in het totaalplaatje passen die scènes niet, alsof Stevenson ze alleen maar heeft gefilmd omdat de OMEN-formule zulks nu eenmaal vereist. Ook over de jumpscares is duidelijk nagedacht. Ze zijn sporadisch, maar telkens precies goed getimed. Iets wat je ook kunt zeggen over de verwijzingen naar de originele film. Bij het acteerwerk van Bill Nighy en Sonia Braga, de enige twee grote namen in de cast, valt op dat ze echt moeite doen om wat te maken van hun clichérollen. Geen moment heb je het gevoel dat ze op de automatische piloot op weg zijn naar het komende salarisbriefje. Dit geldt ook voor nieuwkomer Nell Tiger Free, die als de Amerikaanse non Margaret in haar nieuwe Italiaanse klooster mag gaan ontdekken wat wij allemaal al weten. Ze weet haar personage knap op te bouwen met meer gelaagdheid dan je op basis van het verhaal zou verwachten.
Pas als Damien na een dikke twee uur film eindelijk geboren wordt, bevrijdt Stevenson ons van al die gekmakende frustratie met een piekfijne plottwist. Alsof ze wil zeggen: ‘Dachten jullie nou echt dat ik deze film zou hebben geschreven en gemaakt als ik niet nog een heel klein stukje wit op dat volgekliederde canvas had gevonden?’ En je denkt: verdomd, dit was ze dus de hele tijd al van plan. Haar film was in deze vorm gewoon nodig om van die piepkleine witte lacune een heel nieuw canvas te maken waarop heel nieuwe dingen mogelijk zijn. Stevenson is overduidelijk nog lang niet klaar met dit universum en laat mij in elk geval uitkijken naar haar volgende OMEN-film. Nog steeds met lichte reserve, maar die blokken lood hoeven niet meer in de schoenen.
