Sinds stop motionlegende Ray Harryhausen in 1981 met CLASH OF THE TITANS een punt zette achter zijn ruim vier decennia omspannende filmloopbaan, rust hij allerminst op zijn welverdiende lauweren. Hij werd een graag geziene gast op filmfestivals en conventies over de gehele wereld, werkte regelmatig mee aan exposities van zijn werk en legde zich met eenzelfde precisie als waar zijn animaties door gekenmerkt werden toe op het boekstaven van zijn imposante carrière.
Dat leverde in de afgelopen jaren schitterend geremasterde dvd-versies van bijna al zijn films op, alsmede het imposante koffietafelboek An Animated Life (zie SN #62, p. 48). Eén van de fraaiste items in de ‘Harryhausen Chronicles’ is de onlangs verschenen dubbel-dvd THE EARLY YEARS COLLECTION, vooralsnog uitsluitend verkrijgbaar via de importkanalen. Tijdens zijn bezoek aan het AFFF, eerder dit jaar, liet Harryhausen niet na om bij herhaling zijn boek en deze dvd onder de aandacht van het publiek te brengen, en voor de verandering was dit nu eens geen reclamepraat van een heer op leeftijd die zijn pensioen probeert aan te vullen. THE EARLY YEARS bevat voorbeelden van het allervroegste werk van Harryhausen, dat we tot nu toe alleen kenden van foto’s, zoals het onvoltooide dinosaurusspektakel evolution, een test voor een nooit gemaakte versie van WAR OF THE WORLDS en een scène voor het eveneens nooit gerealiseerde project the elementals, waarin we Harryhausen zelf in gevecht zien met een pterodactylus (de camera werd voor deze gelegenheid gehanteerd door zijn vader). Ook Harryhausens bekende maar zelden geziene MOTHER GOOSE STORIES (1946) en diverse andere sprookjes zijn hier bijeen gebracht in schitterende, op initiatief van de Academy of Motion Picture Arts and Sciences en onder supervisie van Harryhausen zelf gerestaureerde versies. Hoogtepunt is zonder meer THE TORTOISE AND THE HARE, een filmpje dat in de jaren veertig van de vorige eeuw onafgemaakt was blijven liggen, maar in 2002 alsnog werd voltooid op initiatief van Mark Caballero en Seamus Walsh, twee jeugdige bewonderaars en stop motion animators. Het is onmogelijk om in dit filmpje te ontdekken welke scènes 65 jaar oud zijn en welke nieuw, zelfs na het bekijken van de fraaie en zelfs ontroerende making of. De tweede schijf van THE EARLY YEARS is gevuld met korte documentaires en hommages, die niet alleen duidelijk maken hoe uniek en baanbrekend het werk van Ray Harryhausen is, maar ook hoe geliefd de mens Harryhausen is bij collega’s en geestverwanten van jong tot oud. We zien hier o.a. een ontroerend weerzien tussen Harryhausen, de auteur Ray Bradbury en de grondlegger van het legendarische fanzine Famous Monsters of Filmland, Forrest J. Ackerman. Het was Ackerman die de twee Rays, allebei gepassioneerde dinosaurusliefhebbers, ooit met elkaar in contact bracht en daarmee verantwoordelijk was voor het ontstaan van een levenslange vriendschap. Toen Harryhausen in 2004 zijn ster op Hollywood Boulevard kreeg (ook te zien op THE EARLY YEARS), liet Bradbury weten dat hij binnenkort ’s nachts zijn eigen ster zou gaan lospeuteren om die te leggen waar hij hoort: naast die van zijn ‘pal’ Harryhausen. Opmerkelijk is voorts een korte documentaire over de totstandkoming van een door Harryhausen ontworpen, meer dan levensgroot bronzen beeld, voorstellende de ontdekkingsreiziger David Livingstone die met een leeuw worstelt. Dit werd vorig jaar onthuld nabij Edinburgh, waar Livingstone ooit woonde. Harryhausen kwam op het idee voor de sculptuur toen hij samen met zijn echtgenote het voormalige huis van de ontdekkingsreiziger bezocht en zich erover verwonderde dat geen enkel gedenkteken herinnerde aan de beroemde Schot. Dit werd voor Harryhausen een cause célèbre omdat zijn vrouw Diana een achterkleindochter van Livingstone is. Met An Animated Life en THE EARLY YEARS heeft Ray Harryhausen bij leven en welzijn zelf de geschiedschrijving voltooid van zijn unieke loopbaan in de filmwereld. Het is een geschiedschrijving om trots op te zijn. Copyright Jan Doense. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Origineel gepubliceerd in Schokkend Nieuws #68, p18.
