De behandeling van Jacksons megasucces op dvd sluit niet echt aan bij de integere manier waarop de regisseur Tolkiens boek verfilmde. Afgelopen augustus werd een dubbel-dvd uitgebracht met de bioscoopversie en een grote hoeveelheid extra’s, die bij nadere inspectie bestond uit niet bijster interessant promotiemateriaal. De leken hapten massaal toe, terwijl de kenners weet hadden van de luxe-editie die in november zou verschijnen, en dus nog even de hand op de knip hielden.
Het uitbrengen van twee verschillende luxe-edities riekt naar volksverlakkerij, en dat is het gedeeltelijk ook. De liefhebber die zijn geduld niet kon bewaren ziet zich nu opnieuw geconfronteerd met een prijzige luxe-editie die het waard is om aan te schaffen: de box bevat een speciale versie van de film en biedt tevens zeer veel interessante extra’s. Deze groep mag zich met recht bekocht voelen. De rest hoeft niet te mekkeren, want wie alleen de nieuwe editie met vier schijven aanschaft, doet de beste koop.
Laten we beginnen met de film zelf. Die is ruim een half uur langer dan de bioscoopversie, waardoor de totale lengte op zo’n 202 minuten wordt gebracht. Jacksons epos is er beduidend beter door geworden. Hier en daar zijn er stukjes gore of dialogen toegevoegd, die de desbetreffende scènes iets voller maken. Maar het grote verschil zit ‘m in het feit dat deze versie wezenlijk meer informatie biedt over de verschillende personages en dus meer over de volken die ze vertegenwoordigen. Het begin in Hobbitton (‘de Gouw’) is veel langer en beter. Er wordt duidelijk gemaakt hoe en waarom de Hobbits zijn zoals ze zijn en de kwade invloed van de ring op Bilbo (Holm) komt uitgebreider aan bod. Het extra materiaal in Rivendel geeft meer duidelijkheid over de dreiging die zich over Midden-Aarde begint uit te strekken, terwijl de toenemende twijfel van Aragorn (Mortensen) beter uit de verf komt. Tenslotte krijgt door het langere stuk in Lothlórien ook de militante kant van de elven duidelijker contouren. Kortom: deze nieuwe versie is rijker, sterker en doet veel meer recht aan Tolkiens boek.
Waarom Jackson er voor heeft gekozen de in het boek intrigerende passages over de mysterieuze ‘hippie’ Tom Bombadil, plus de avonturen in The Old Forest (‘Het Oude Woud’) en The Barrow-Downs (‘De Grafheuvels’) onverfilmd te laten, legt hij uit in de extra’s en op het audiocommentaar. De verklaring is simpel maar plausibel: voor de rode draad van het verhaal, en dat is natuurlijk Frodo’s opdracht, doen die zijpaden uiteindelijk niet ter zake, want ze bieden geen aanvullende of essentiële informatie.
De extra’s omvatten zo’n zes uur aan uitgebreide documentaires, interviews en kijkjes op de set. Om maar te zwijgen van de vier ondertitelde audiocommentaren, waaraan dertig betrokkenen deelnemen. Al met al is het een lange, maar verrassend boeiende zit. Het overenthousiaste geklets van cast en crew ontbreekt niet, maar is door het typisch Britse gevoel voor humor niet zo stuitend als in de gemiddelde ‘making of’. Als er íets helder overkomt op de vier schijven, is het wel dat het familiegevoel van de makers nergens gespeeld is en dat Jackson een regisseur van uitzonderlijke klasse is geworden. De regie van grootse en complexe actiescènes, leiding geven aan de intensieve cgi-postproductie, de adaptatie van een wereldberoemd boek, de persoonlijke communicatie met acteurs, en intussen de boel komisch relativeren – deze man kan het allemaal. Wanneer de olijke DP Andrew Lesnie uitbrult dat THE LORD OF THE RINGS de grootste low-budget film aller tijden is, frons je even de wenkbrauwen, maar daarna denk je: verdomd, hij heeft nog gelijk ook.
EXTRA’S ****
Copyright Mike Lebbing. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Origineel gepubliceerd in Schokkend Nieuws #57, winter 2002/2003.