Op het bonusmateriaal van deze dvd zoeken verschillende betrokkenen bij ED WOOD naar verklaringen waarom de biopic indertijd geen kassucces was. Immers, de maker was toch Tim Burton (toen al bekend van BATMAN)? In de hoofdrol speelde toch meisjesidool Johnny Depp? Lag het aan het controversiële onderwerp? Aan het feit dat hij in zwart-wit werd gedraaid? Give me a break! ED WOOD is de ultieme inside joke, een film als een hoogmis waar incestueuze clubjes cultfans gezamenlijk de aanbidding van één hunner iconen kunnen belijden.
Ed Wood mag dan door bepaalde ‘autoriteiten’ (de mensen achter de Golden Turkey Awards) zijn uitgeroepen tot de slechtste regisseur aller tijden, daarmee is hij nog geen volksheld. Zowel de makers van ED WOOD als veel van de critici (die de film indertijd grotendeels omarmden) zwolgen zozeer in hun fascinatie voor Wood, dat zij uit het oog verloren dat de ontstaansgeschiedenis van slecht geacteerde films met bordkartonnen decors het gros van het filmpubliek volkomen koud laat. Kort en goed: ED WOOD geeft nieuwe inhoud aan de uitdrukking ‘Je moet ervan houden, maar dan is het ook fantastisch’. Voor diegenen die schoonheid onderkennen in hemeltergende knulligheid, is de film een feest. En persoonlijk smul ik van gymschoenen die onder een voortschuifelend buitenaards tapijt uitsteken (Art Nelsons THE CREEPING TERROR, 1964) of van de aan touwtjes bengelende UFO’s in Wood’s eigen chef d’oeuvre. Burtons film streeft geen enkele vorm van biografische volledigheid na, maar concentreert zich op een betrekkelijk korte periode in het leven van Wood, namelijk de jaren 1953-1959 waarin hij samenwerkte met de aan lager wal geraakte Bela Lugosi en waarin hij drie van zijn meest beruchte rolprenten afleverde: GLEN OR GLENDA, BRIDE OF THE MONSTER en PLAN 9 FROM OUTER SPACE. Hoewel de eerste misschien wel zijn meest buitenissige film is (vijftien jaar later zouden we deze visuele koortsdroom ‘psychedelisch’ hebben genoemd), berust Woods reputatie met name op de laatstgenoemde titel. Fans van PLAN 9 zullen genieten van de liefdevolle herschepping van een aantal ‘sleutelscènes’ uit die film, en van de ingenieuze wijze waarop Woods vaste acteurs het verhaal worden binnengeloodst. De belangrijkste leidraad in ED WOOD is de relatie tussen het titelpersonage en Bela Lugosi. De onvermoeibaar enthousiaste rasoptimist Wood (Depp) en de uitgerangeerde, kortstondig oplevende Lugosi (Martin Landau) vormen een prachtig filmkoppel. De combinatie van kwetsbaarheid en verlopen grandeur die Landau Lugosi meegeeft, leverde de acteur terecht een Oscar op, een onderscheiding die ook make-up-artiest Rick Baker ten deel viel. Depp schmiert bij het leven, maar maakt van Wood het innemende middelpunt van een absurd universum. Zijn verzuchting ‘This is it, this is the one I’ll be remembered for’ bij de première van PLAN 9 werkt, gegeven Woods postume plaats in de annalen van de cinema, vertederend. Ook de overige acteurs zijn uitstekend, waarbij Jeffrey Jones als de waarzegger Criswell en Bill Murray als Wood’s homoseksuele sidekick Bunny Breckenbridge speciale vermelding verdienen. ED WOOD is in tal van opzichten een bijzonder knap gemaakte film. Het lukt Burton, mede dankzij de uitgekiende art direction, om iets van de look and feel van een Wood-film over te brengen. Daarbij bewandelt hij virtuoos het slappe koord tussen eerbetoon en parodie en vervalt nergens in goedkope spot. De extra’s bevatten onder meer korte documentaires over travestie (Wood was een verstokte travestiet) en de theremin (een Russisch muziekinstrument dat in de jaren vijftig veel in science fictionfilms werd gebruikt). Verder is er een zinvolle audiotrack, waarbij de kijker nu eens niet wordt verveeld met herinneringen aan de gezelligheid bij de opnamen; sleutelfiguren Burton en schrijvers Alexander en Karaszewski praten over de aantrekkingskracht van en hun fascinatie voor leven en werk van Edward D. Wood Jr. MATTHIJS LINNEMANN FILM •••1/2 / EXTRA’S ••• Copyright 2003 Matthijs Linnemann. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Origineel gepubliceerd in Schokkend Nieuws #58, p45.
