Lange tijd is Joshua John Millers THE EXORCISM een meeslepend drama over een getroebleerde acteur die kampt met diverse onverwerkte trauma’s. Het is ironisch, en werkelijk doodzonde, dat Miller het toch niet kan laten zijn film de kant op te sturen van de generieke exorcismehorror. Want dan zakt alles met donderend geraas door het ijs.
‘Dit is een drama dat vermomd is met een flinterdun jasje horror,’ zegt regisseur Peter (Adam Goldberg) vlak voor hij zijn film THE GEORGETOWN PROJECT begint te schieten. Een verstandig streven, want zowel op deze als de papieren pagina’s van Schokkend Nieuws is meermaals betoogd dat die opzet de betere horrorfilms oplevert. Misschien wel het beste voorbeeld is William Friedkins THE EXORCIST en laat dat nou net de film zijn die Peter als uitgangspunt neemt voor zijn eigen op stapel staande werk. Het is slechts een van de vele metagrapjes waar regisseur Miller THE EXORCISM mee lardeert, en dan laat ik het feit nog buiten beschouwing dat hij de zoon is van Jason Miller, de acteur die pater Karras speelde in die doodenge klassieker uit 1973.
De dramatische kar moet zowel in de film-in-de-film als de film zelf getrokken worden door Russell Crowe. Met volle overgave speelt hij Anthony Miller (!), een acteur met een drank- en drugsverleden die in de herfst van zijn carrière noodgedwongen de rol aanneemt van een priester die met een bezeten meisje te maken krijgt. Wellicht een referentie aan notoire drinkebroer Richard Burton die met pijn en moeite de hoofdrol speelde in EXORCIST 2: THE HERETIC? Het zou zomaar kunnen, want zoals gezegd spiegelt THE EXORCISM zich meer dan eens aan de realiteit. Anthony’s comeback wordt niet alleen bemoeilijkt door zijn nog altijd sluimerende verslavingen. De dood van zijn vrouw en een trauma uit zijn jeugd zijn ook nog lang niet verwerkt. En dan komt ook nog zijn vervreemde dochter Lee (Ryan Simpkins) opdagen, voor wie hij een baantje op de set weet te regelen.
Crowe’s acteerwerk in de eerste helft van de film is van dusdanig hoog niveau dat je lange tijd meegaat in de visie van regisseur Miller, zelfs al weet je als kijker na de openingsscène al dat het volstrekt niet pluis is op de filmset. Met een beetje goede wil is het best aannemelijk, zeker voor de gemiddelde kijker, om te geloven dat Anthony’s wankelende mentale staat en zijn daaraan gekoppelde merkwaardige gedrag getriggerd worden door de katholieke setting van THE GEORGETOWN PROJECT. Het is dan ook doodzonde dat Miller zijn knap opgebouwde metaconstructie niet overeind weet te houden, iets wat hem overigens wel lukte in zijn scenario voor THE FINAL GIRLS (2015). De demonische aap moet op een gegeven moment wel uit de mouw komen en als dat eenmaal is gebeurd dondert de film sneller bergafwaarts dan pater Karras aan het einde van THE EXORCIST.
Op één aardige jumpscare na is het restant van THE EXORCISM huilen met de pet op. Het hele blik clichés dat we kennen uit de tientallen generieke exorcismefilms van de laatste decennia wordt schaamteloos opengetrokken en zelfs Crowe en David Hyde-Pierce in een sterke bijrol weten de ontspoorde trein niet meer op de rails te krijgen. Heel erg jammer, want hier had veel en veel meer ingezeten.
