Eerst was er CLASS OF 1984 (Mark L. Lester, 1982), waarin onderwijzer Perry King werd geterroriseerd door psychotische leerling Timothy Van Patten c.s. Aan de finale kwamen kettingzagen te pas, maar high school-studenten werden nog gezien als onbegrepenen, produkten van een liefdeloze opvoeding. Jongens en meiden die wel voor een geintje waren te porren, strontvervelend soms, maar lovable. Maar tijden veranderen.
Toen kwam CLASS OF 1999 (1989), Lester’s futuristische, ultra-gewelddadige en explosieve variant op het thema. Jeugd is een verloren generatie geworden. Leerling = crimineel; onderwijs = hell on earth. Op high schools (in de film campus war zones genoemd) worden door het Ministerie van Onderwijs defensie-gevechtsrobots ingezet om de orde te handhaven. Lesgeven = oorlog voeren. Aan het slot van de film gaat de wereld van het onderwijs in vlammen op.
Met CLASS OF 1999 leek Lester’s cynische, nihilistische commentaar compleet en CLASS OF 1999: THE SUBSTITUTE bewijst dat ook. Aan de verzengende finale van CLASS OF 1999 is één onderwijs-androide (Mitchell) ontsnapt. Deze steekt zich in een net pak, noemt zich nu John Bolen en stapt een high school in Monroeville, Californië, binnen om het onderwijs aldaar met zijn voorgeprogrammeerde, vernietigende commando-technieken te verrijken.
Na Lester’s delirische visie op het onderwijs van de toekomst maakt Razatos’ sequel de indruk van een langzaam leeglopende ballon: er was eigenlijk niets meer te zeggen en dat is wat THE SUBSTITUTE zegt. Karateka Sasha Mitchell (KICKBOXER 2, 3 & 4) is een acteur zonder enige uitstraling; over alle incidenten hangt een sfeer van déjà vu; veelvuldig hergebruik van spectaculaire scènes uit CLASS OF 1999 benadrukt krachtig waar THE SUBSTITUTE te kort schiet. Voor de voeten van THE SUBSTITUTE is werkelijk al het gras weggemaaid, tot het laatste sprietje. De film zal in de boeken verdwijnen als een klassiek voorbeeld van een zinloze, overbodige sequel.
Copyright Erique J. Rebel. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Oorspronkelijk gepubliceerd in Schokkend Nieuws #16, december 1994.
