Mike Flanagan en Edgar Allen Poe. Match made in heaven, of match made in hell? Beide, zo bewijst Flanagan met zijn Poe-eerbetoon THE FALL OF THE HOUSE OF USHER, waarin de horrorregisseur afwijkt van het thema rouw, dat hij zo poëtisch wist te verbeelden in eerdere series als THE HAUNTING OF HILL HOUSE en MIDNIGHT MASS. Om de familie Usher zal niemand rouwen.
Horror leent zich goed voor systeemkritiek. Geen nieuw inzicht, maar in het kielzog van Jordan Peele’s GET OUT lijkt de hedendaagse horrorindustrie het te hebben herontdekt. Zelden zal zulke horror echter ook zo’n persoonlijk ‘j’accuse’ zijn geweest als THE FALL OF THE HOUSE OF USHER. Flanagans moderne Ushers zijn tamelijk onverhuld geboetseerd naar de Sacklers, de steenrijke farmaceutische familie die met hun pijnstiller OxyContin verantwoordelijk is voor de verslavingsepidemie in Amerika. Het beeld van familiepatriarch Roderick Usher, starend naar zijn slachtoffers die als regen uit de hemel vallen, vergeet je niet licht. Subtiel is het niet, wel subliem in zijn angstaanjagende schoonheid.
Wie aan Poe-verfilmingen denkt, denkt aan Roger Corman en Vincent Price. Niemand heeft zo veel Poe-verhalen verfilmd als Corman, met Price als zijn vaste hoofdrolspeler. In Flanagans versie zien we Bruce Greenwood als Roderick Usher. Hij was niet de eerste keus voor de rol (voorganger Frank Langella werd ontslagen vanwege ongewenste intimiteiten), maar een betere vertolker is nauwelijks denkbaar: Greenwood heeft de uitstraling van Vincent Price en de stem van Christopher Lee. Ook Flanagans vaste cast stelt niet teleur. Zijn vrouw Kate Siegel, MIDNIGHT MASS-openbaring Samantha Sloyan en Henry Thomas (Elliot uit E.T.) zien we terug als drie van de zes Usher-kinderen. Net als de rest zijn ze verdorven, immoreel en beschadigd. HILL HOUSE-oudgediende Carla Gugino die als de Dood moeiteloos van gedaante verwisselt is ronduit fantastisch. Speciale vermelding verdient Mark Hamill in zijn bijrol als de familieadvocaat van de Ushers, Arthur Pym. De onderschatte STAR WARS-acteur is zowel uiterlijk als qua stem onherkenbaar. Hamill bewees als de Joker in BATMAN: THE ANIMATED SERIES en als skeksis in THE DARK CRYSTAL: AGE OF INSURRECTION eerder al dat hij ook een begaafde stemacteur is.
Flanagan beperkt zich niet tot het titelverhaal, elke aflevering is een ode aan verschillende Poe-verhalen. Poe-lezers zullen juichend verwijzingen tellen: veel meer dan de acht afleveringstitels impliceren. Het is weer eens iets anders dan spoken tellen in de HAUNTING-verhalen. Flanagan verwerkt Poe’s dichtregels ook fraai in deze hallucinante familiegeschiedenis, die in tijdssprongen wordt verteld. Als we de Ushers leren kennen, zijn er drie net gestorven. Roderick, die beseft dat er een vloek op zijn familie rust, nodigt de aanklager Auguste Dupin (gejuich, want Dupin was Poe’s blauwdruk voor latere meesterdetectives als Sherlock Holmes en Hercule Poirot) uit om zijn zonden aan hem op te biechten. Ook vertelt hij zijn oude nemesis de waarheid over het gruwelijke eind van zijn kinderen. Elke dood is een inventieve modernisering van klassiekers als The Mask of the Red Death, The Murders in the Rue Morgue en The Tell-Tale Heart, verteld in steeds andere kleuren: rood voor Prospero, wit voor Camille, groen voor Tamerlane, enzovoort. De verbindende factor in alle sterfgevallen is een geheimzinnige vrouw, die de pater familias en zijn briljante, gewetenloze tweelingzus Madeline zich van vroeger herinneren. Ooit kenden ze haar als Verna (een anagram van Raven), de barkeeper in een kroeg waar ze een cruciale nieuwjaarsnacht doorbrachten, vlak voordat ze hun drug Ligadone op de markt brachten.
Flanagans kritiek op het systeem dat mensen als de Ushers de kans geeft op onschuldige levens te parasiteren, is vernietigend. Mary McDonnell en Lulu Wilson, die de oudere en jongere Madeline vertolken, mogen los met vlijmscherp, cynisch commentaar op het ultrakapitalisme, en niet alleen de Sacklers worden aan de kaak gesteld. Verna duikt op aan de zijde van onder meer de gebroeders Koch, Mark Zuckerberg, Rupert Murdoch en Mitch McConnell. Een zekere ex-president genaamd Trump krijgt er zelfs twee keer van langs. Als geheel is Flanagans verhaal geraffineerd vertelde en oogstrelend in beeld gebrachte gothic horror, die je de hoop geeft dat ook de Ushers van de echte wereld hun verdiende loon zullen krijgen.
