‘Exorcism does happen’, lezen we op de inlay van POSSESSED. Die ietwat schuchtere verwijzing naar William Friedkin’s horrorklassieker uit 1973 staat er niet voor niets. POSSESSED is namelijk gebaseerd op dezelfde gebeurtenissen als THE EXORCIST, maar pretendeert dichter bij ‘de feiten’ te blijven.
Die feiten in het kort: begin 1949 vertoont de 12-jarige Robbie Mannheim (Malen) tekenen van duivelse bezetenheid. Er lijkt een verband te bestaan tussen Robbie’s gedrag en de dood van zijn tante Harriet (Laurie), een zelfverklaard medium dat haar neefje regelmatig betrok in pogingen contact te leggen met het dodenrijk. Wanneer Robbie in staat blijkt, zonder een hand uit te steken, meubilair door de kamer te laten suizen en ook nog liederlijke taal begint uit te slaan, worden er twee Jezuietenpriesters bijgehaald, de paters Raymond McBride (Czerny) en William Bowdern (Dalton). Na overleg met de bisschop (Plummer) gaat het tweetal over tot een exorcisme.
Het jaartal, het geslacht van de bezetene, tante Harriet – het zijn de meest in het oog springende verschillen met THE EXORCIST. Maar De Souza vult ook de historische context explicieter in. De heetgebakerde Bowdern slaat in het begin van de film een politieman tegen de grond die weigert een groepje biddende zwarten tegen stenengooiende racisten te beschermen. Op televisie waarschuwt senator Joseph McCarthy voor het Rode Gevaar, een schoolklas wordt voorgelicht over de dreiging van een atoomaanval en is er een scène waarin Robbie’s verontruste ouders hem het lezen van horrorstrips verbieden. De Souza’s bedoelingen blijven ondertussen obscuur. Wil hij aangeven dat iedereen de verkeerde kant opkeek, toen de Duivel zelve zich aandiende in het lichaam van een onschuldig kind? Of moeten we Robbie’s bezetenheid uitleggen als het zoveelste symptoom of symbool van de collectieve paranoia waardoor de VS destijds bevangen waren? Ook met de figuur van de bisschop, die de opportunistische houding van de Kerk in woelige tijden lijkt te moeten representeren, weet De Souza zich geen raad. Waarom wordt bijvoorbeeld zo uitgebreid stilgestaan bij een reis van de bisschop naar Rome? Maar ja, het optreden van een ster-op-z’n-retour, in dit geval Christopher Plummer, behoort nu eenmaal tot de verplichte nummers van het genre en dan kan je zo’n man maar beter ook iets te doen geven.
POSSESSED wil zowel de historische feiten rechtdoen als de doorsnee horror-fan tevreden stellen en verprutst het op beide fronten. Als reconstructie van een tijdperk is de film veel te oppervlakkig, terwijl voor de titanenstrijd tussen Bowdern en de Krachten der Duisternis schaamteloos een beroep wordt gedaan op het standaardpakket goedkope gothic-effecten: donder en bliksem, rondvliegende crucifixen en een openwaaiend raam. Wanneer Bowdern er temidden van de pyrotechnics ook nog eens een tekst als ‘Fasten your seatbelt, Beelzebub. It’s gonna be a bumpy ride!’ uitgooit, valt POSSESSED niet meer serieus te nemen. THE EXORCIST mocht zich misschien niet aan de ‘feiten’ houden, Friedkin en zijn scenarist William Peter Blatty wekten op weergaloze wijze de schijn van authenticiteit. De Souza laat zich uiteindelijk kennen als de uitbater van een tweederangs spookhuis.
Copyright Steef de Koning. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Origineel gepubliceerd in Schokkend Nieuws #50, voorjaar 2001.
