Wie dacht dat David Lynch na het ‘brave’ THE STRAIGHT STORY en het net niet met TWIN PEAKS vergroeide MULHOLLAND DR. zijn bovenkamer aan een grote schoonmaak had onderworpen, kan opgelucht ademhalen. Zijn nieuwste hersenkronkel INLAND EMPIRE, een companion piece bij LOST HIGHWAY en MULHOLLAND DR., verenigt elke mogelijke Lynch-fetisj in een narratief chaotische, alle zin voor realiteit overboord keilende mindfuck.
Hou ervan of juist niet; een nieuwe Lynch is altijd weer een belevenis. In tegenstelling tot de vele voorgekauwde verhaaltjes die in Hollywood aan de lopende band vervaardigd worden staat Lynch steevast garant voor verbazing, frustratie en een onvergetelijke kijkervaring. Zijn INLAND EMPIRE is niet anders. Meer nog dan bij BLUE VELVET en WILD AT HEART, films die ondanks hun eigenaardigheden nog vrij goed te volgen zijn, negeert Lynch elke vorm van logica en coherentie. Het resultaat is een op het eerste zicht volledig uit de hand gelopen, drie uur durende afdaling in de verwrongen psyche van de regisseur en zijn hoofdpersonage… een bevreemdend geheel, waar zelfs LOST HIGHWAY en MULHOLLAND DR. bij verbleken; als waren het kampvuurverhaaltjes voor het slapengaan.
Aanvankelijk ziet het er nochtans naar uit dat INLAND EMPIRE een ‘Lynch-light’ dreigt te worden. Het verhaal ontvouwt zich rond ene Nikki (Laura Dern), een naar een prachtrol smachtende actrice die op een goeie dag de kans van haar leven krijgt en een rol in een mysterieuze film bemachtigt. Al gauw blijkt dat er een vreemde sfeer op de set ontstaat en de regisseur (Jeremy Irons) brengt zijn cast op de hoogte van een vloek die met de productie gepaard zou gaan. Hun film is een remake van een obscure Poolse prent die nooit werd afgewerkt omdat de hoofdrolspelers het slachtoffer werden van een bloederige tragedie. Vanaf dat moment dompelt Lynch zijn cast én publiek onder in een absurde opeenvolging van scènes waarin realiteit vervaagt en niets is wat het lijkt. Personages duiken op als iemand anders, verschijnen opeens op andere locaties, ontmoeten vreemde figuren en raken verzeild in angstaanjagende situaties. Over dat laatste valt in deze tijden van ‘wat bevindt er zich achter deze deur’-schrikmomenten wel iets te zeggen, want Lynch kiest nooit voor de eenvoudige weg en slaagt erin om zijn film bijna instinctief onrustwekkend te maken. Hij wordt daar, nog meer dan in zijn eerdere werk, ruimschoots bij geholpen door de korrelige, pseudo-amateuristische fotografie die het geheel in visueel desoriënterende, door enge close-ups gedomineerde naargeestige vibes onderdompelt. Wanneer Derns Nikki (of Susan) in een of andere donkere gang rondsluipt, enkel vergezeld door Lynch’s ‘grommende’ filmmuziek (een zijn werk typerende sound die net buiten het menselijke gehoor lijkt te vallen) is de spanning soms te snijden… alleen weet je als kijker niet waarom.
INLAND EMPIRE is een film die duizenden woorden vraagt en toch best zonder enige voorkennis kan bekeken worden (zo werd hij trouwens ook gemaakt; waarbij Lynch elke scène net voor de opnames schreef). De film is bijna ondraaglijk lang en veroorzaakte bij deze recensent halfweg een mentale inzinking, om dan later toch een bevredigende totaalervaring te worden. En dat – het verlies van het besef van tijd en plaats – is precies wat de film lijkt te willen bereiken; zodat het publiek zich net zo murw geslagen voelt als de trouwens grandioos acterende Laura Dern. Zelden zagen we iemand zo diep afdalen in de psychose van een personage.
Wie na afloop toch de noodzaak voelt om een verklaring en een verduidelijking van de plot te formuleren mag gerust zijn gang gaan. Het blijft een overbodige poging om Lynch’s ziel te doorgronden. En wie weet wat die creepy sitcom-konijnen die af en toe in beeld verschijnen te betekenen hebben, mag het altijd komen vertellen!
Di: A-Film (BE: 7 februari / NL: 25 april)
Copyright Kenny De Maertelaere. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op 27 maart 2007.
