Hoort BLUE VELVET in dit periodiek thuis? Er zit hooguit een mespuntje horror in en een cultregisseur kon je David Lynch zelfs anno 1986 nauwelijks meer noemen.
Kunnen we vanwege de vervreemdende, licht absurdistische sfeer misschien van een fantastische film spreken? Ach wat, het beste excuus om deze dvd hier te bespreken is dat het om een fucking masterpiece gaat.
BLUE VELVET ruim vijftien jaar na de bioscooprelease nog eens herzien is een fascinerende ervaring. Niet alleen omdat de film nauwelijks iets van de oorspronkelijke impact blijkt te hebben verloren. Maar vooral omdat, het sindsdien door de regisseur opgebouwde oeuvre indachtig, nu pas duidelijk wordt welke sleutelpositie BLUE VELVET in Lynch’s oeuvre inneemt. Vele kenmerkende elementen van zijn latere films zijn hier aanwezig: de portrettering van geweld en seksuele perversie als keerzijde van een alledaagse, kleinburgerlijke facade; de vaak absurdistische dialogen; de muziek van Angelo Badalamenti (met zijn eerste score voor Lynch); het kille, vervreemdende sound design vol onbestemde geluiden.
Hoewel ik een liefhebber ben van de ‘onbegrijpelijke’ Lynch van TWIN PEAKS: FIRE WALK WITH ME en LOST HIGHWAY (een minderheidsstandpunt: volgens veel van zijn fans immers films waarin hij doorslaat), is ook mij duidelijk waar BLUE VELVET zijn grotere reputatie aan dankt, namelijk aan het vrijwel perfecte huwelijk tussen visuele en regiematige inventiviteit en een strakke narratieve structuur.
Voor wie het verhaal niet kent: Jeffrey Beaumont (een jonge MacLachlan) komt door een reeks toevallige gebeurtenissen, en zijn eigen voyeuristische nieuwsgierigheid, in contact met de mysterieuze zangeres Dorothy Vallens (Rossellini) die wordt geterroriseerd door de sadistische moordenaar Frank Booth (Hopper). Jeffrey is getuige van Dorothy’s al dan niet gedwongen onderwerping aan Booth’s sadomasochistische praktijken. Gedreven door een bijna perverse fascinatie voor deze duistere, hem onbekende wereld, besluit hij samen met zijn vriendin Sandy Williams (Dern) om Vallens uit de greep van Booth te bevrijden, hetgeen tot een bloedige confrontatie leidt.
Deze in essentie simpele plot is een kapstok voor tal van schitterende individuele scènes. Hoewel relatief ingetogen, behoren de tete-a-tetes tussen Jeffrey en Sandy tot de hoogtepunten. In de mooiste daarvan probeert Jeffrey de motieven voor zijn bemoeizucht uit te leggen: ‘I’m seeing something that was always hidden. I’m involved in a mystery.’ Jeffrey weet niet wat hij met zijn acties wil bereiken; de verwondering zelf is drijfveer genoeg. Nergens is de vaak gesuggereerde identificatie van de regisseur met zijn hoofdpersonage duidelijker dan in deze scène, die misschien wel de sleutel tot de cinema van Lynch bevat. Ook de scènes met Hopper, die in deze film (min of meer zijn comeback na een lange worsteling met drugs en alcohol) werkelijk alle registers opentrekt, zetten je voortdurend op het puntje van je stoel. Onnavolgbaar hoe hij uitbarstingen van het type ‘I’ll fuck anything that moves!’ afwisselt met de ingetogen, verontrustende mijmering ‘now it’s dark.’
De dvd ziet er schitterend uit en de geluidskwaliteit is onberispelijk, een duidelijke verbetering ten opzichte van de eerdere release uit 2000. Dat laatste geldt zeker ook voor de extra’s. Zo bevat deze dvd een uit publicity stills gereconstrueerde montage van scènes die verwijderd werden uit de eerste versie van de film die naar de zin van Dino de Laurentiis ongeveer twee uur te lang was. Deze weggesneden opnamen zijn tot op de dag van vandaag nooit teruggevonden. Dan is er nog de lange documentaire Mysteries of Love, die tussen de voorspelbare en enigszins vermoeiende loftuitingen aan het adres van Lynch door een aardig inzicht in diens werkwijze geeft. Ook komt hierin het genie van de (inmiddels overleden) sound designer Alan Splet duidelijk naar voren. Maar bovenal (en tot mijn niet geringe verbazing) kweekt de film begrip en sympathie voor de interpretatie van Dorothy Vallens door Isabella Rossellini. Haar enigszins krampachtige acteerwerk beschouwde ik jarenlang als één van de weinige minpuntjes van BLUE VELVET. Bij deze: zand erover, Isabella.
EXTRA’S **
Copyright Matthijs Linnemann. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Oorspronkelijk gepubliceerd in Schokkend Nieuws #56, najaar 2002.
