“Come… into my network.” Even ziet het er nog best uitnodigend uit, maar de 3D-bits en bytes van GHOST IN THE SHELL houden de aandacht niet lang gevangen.
Is het een goed idee om de klassieke anime GHOST IN THE SHELL (Mamoru Oshii, 1995) nog eens een live-action verfilming te geven? De oorspronkelijke manga van Masamune Shirow is zelfs nóg ouder en dateert van 1989. We hebben het dus over meer dan 22 jaar. Mijn eerste antwoord zou daarom zijn: geen enkel probleem. Het origineel gaat nooit verloren en het is prima dat een nieuwe generatie kennismaakt met het verhaal van Major Motoko Kusanagi en haar confrontatie met ‘de poppenspeler’, een gevaarlijke cyberterrorist. Aanleiding genoeg. Tegenwoordig noemen ze zich ‘Fancy Bear of ‘Cozy Bear’, maar iedereen die het nieuws ook maar een beetje volgt weet dat hacking door vijandige mogendheden allang geen sciencefiction meer is.
Eerlijk is eerlijk, het nieuwe GHOST IN THE SHELL-scenario van Jamie Moss en William Wheeler is een stuk toegankelijker dan de film van Oshii of het volkomen hermetische stripverhaal van Shirow. Major (Scarlett Johansson) is een cyborg-agente van Section 9. Shirow legt in zijn strips ook nog uit wat alle andere acht secties doen en hoe ‘autonoom groeiende neurochips’ precies werken; Moss en Wheeler houden het wijselijk bij de mededeling dat alleen Majors brein nog menselijk is en dat ze in haar niets verhullende cybernetische naked suit terroristen bestrijdt. Zo is ze gemaakt door Dr. Ouelet (Juliette Binoche) en zo dient ze haar chef Aramaki (Takeshi Kitano). “I don’t think of her as a machine. She’s a weapon.” De crux is natuurlijk dat de confrontatie met de gevaarlijke hacker Kuze (Michael Pitt) Major aan het denken zet over haar menselijke kanten.
Er is veel moois te zien. Dat is geen guitige knipoog naar de outfit van Scarlett Johansson, want juist zij is nogal miscast in deze film. De actrice is helaas niet overtuigend als actieheldin, noch als robot die haar menselijkheid ontdekt. Het oogt allemaal te stijfjes, wat nog eens versterkt wanneer ze tegenover een Japans sprekende Kitano wordt gezet en er dus helemaal geen interactie meer is. Rupert Sanders (SNOW WHITE AND THE HUNTSMAN) is geen grandioze regisseur – vrijwel iedere actiescène is opgelapt met slow-motion – maar met production designer Jan Roelfs (GATTACA) aan boord, en art director Richard L. Johnson (A.I.: ARTIFICIAL INTELLIGENCE, THE AVENGERS) en kostuumontwerpers Kurt en Bart (STOKER, THE HUNGER GAMES: MOCKINGJAY), ziet het er natuurlijk wel heel fraai uit. De Geisha-bot, die ook in de trailer te zien is, is een hoogtepuntje.
Tegelijkertijd past daarbij een bedenking. Japanse cyberpunks als Masamanu Shirow en Mamoru Oshii lieten zich eind jaren tachtig, net als Shinýa Tsukamoto (TETSUO, 1989), sterk inspireren door BLADE RUNNER (Ridley Scott, 1982), VIDEODROME (David Cronenberg, 1983) en vooral William Gibsons roman Neuromancer uit 1984. De ideeën en vooral de esthetiek waren toen nieuw. Als je nu Scarlett Johansson een ´deep dive´ ziet maken in de ´interface´ van de Geisha-bot of van neonverlichte wolkenkrabbers ziet duiken, dan lijkt het alsof de tijd heeft stilgestaan sinds BLADE RUNNER of THE MATRIX (1999). 3D en CGI maskeren niet dat het in essentie nog steeds dezelfde toekomstfantasie is.
En dat is jammer, want niet alleen mist GHOST IN THE SHELL daarmee een kans om iets te zeggen over het hedendaagse cyberterrorisme, de film doet ook niks met het feit dat we tegenwoordig allemaal een of meerdere avatars hebben rondlopen in het digitale domein. Vergeleken met de radicale politieke en seksuele cyberfantasieën van Shirow, is GHOST IN THE SHELL zelfs heel braaf. Een belangrijk verschil met de oorspronkelijke film is er ook. Oshii’s verhaal gaat over het toekomstige moment waarop de grens verdwijnt tussen kunstmatige intelligentie en menselijkheid; de nieuwe GHOST IN THE SHELL gaat over het ontdekken van het verleden van Major. De nieuwe film draait om een complot en angst voor de nieuwe technologie; de echte GHOST IN THE SHELL is een ambitieuze filosofische film, fetisjeert robotica juist en gaat uiteindelijk over God. De schitterende animatie vol vreemde techno-poëtische beelden en de prachtmuziek van Kenji Kawai brengen je in een diepere staat waarin je maar al te graag interfacet met Oshii’s cybernetische fantasie. In de remake is het: “Fantasy, reality, dreams, memories… it´s all the same… just noise.” Daaruit spreekt weinig liefde.
Déze live-action verfilming is, kortom, een teleurstelling. Wat de wereld precies bedreigt – een paar zakenlieden zijn omgebracht – blijft lang obscuur. Pas vanaf het moment dat duidelijk wordt dat er ook voor Major persoonlijk iets op het spel staat, wordt de film wat spannender. De finale met de spintank zorgt voor wat plichtmatige opwinding, maar het is allemaal bij lange na niet genoeg om het er volgend jaar nog over te hebben – laat staan over 22 jaar.
Distributeur: Universal, NL 30 maart 2017. Copyright Barend de Voogd. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd 29 maart 2017.
