De Italiaanse regisseur Gabriele Mainetti won vorig jaar op het Internationaal Film Festival Rotterdam de publieksprijs, maar de critici waren verdeeld. Sommigen noemden zijn film spottend “Holocaust Avengers In Italy” en eerlijk is eerlijk, je kan een slechtere synopsis bedenken.
Superhelden, onze bioscopen zitten er sinds IRON MAN (Jon Favreau, 2008) vol mee. In 2016 was de filmindustrie al aardig over de bodem aan het schrapen met films als BATMAN V. SUPERMAN: DAWN OF JUSTICE (Zack Snyder, 2016). Maar in datzelfde jaar kwam er ineens een leuke frisse toevoeging aan het genre uit Italië: THEY CALL ME JEEG ROBOT, een film waarin grauw realisme van de kleine criminaliteit centraal stond en een introverte kruimeldief ineens een ware ‘hero’s journey’ moest doormaken omdat hij ineens superkrachten kreeg. De regisseur van die film was Gabriele Mainetti, en zijn THEY CALL ME JEEG ROBOT won onder meer de publieksprijs op het Imagine Film Festival in Amsterdam. Met die van het IFFR er bij dit jaar heeft zijn schoorsteenmantel ondertussen een Nederlands tintje…
Zijn nieuwste film FREAKS OUT is wederom een superheldenfilm, dit keer met een heel ensemble van apart begaafden, en Mainetti maakt er weer iets speciaals van. In de film volgen we een klein circus in Italië, tijdens de Tweede Wereldoorlog. De directeur is de oude joodse goochelaar Israel, en zijn artiesten bestaan uit een zootje ongeregeld van zwervers, wezen en misvormden, allemaal bestempeld als ‘raar’ en ‘eng’ door de samenleving, maar allemaal behept met bijzondere krachten. Israel ziet met lede ogen aan hoe Mussolini de Nazi’s toestaat om ‘abnormale’ mensen te vervolgen in Italië, en probeert visa te regelen voor iedereen in het circus om naar America te vertrekken. Helaas, Israel wordt opgepakt en gedeporteerd, en zijn ‘freaks’ moeten nu zien te overleven in een land waarin de fascisten iedereen verraden aan de Duitsers.
En dat is niet makkelijk, want sommigen van hen zijn mentaal gehandicapt, ze ruziën onderling, en sommigen zijn paranoïde. Gelukkig komt er een groot Duits circus langs dat op zoek is naar nieuwe artiesten, en iedereen lijkt daar veilig een onderkomen te vinden. Helaas voor hen wordt dat circus geleid door de gestoorde twaalf-vingerige pianist Franz, die af en toe visioenen uit de toekomst krijgt waarin hij ziet dat zijn hele nazi-familie gedood wordt door het winnende geallieerde leger. Gek van wanhoop wil Franz dit koste-wat-kost verhinderen, en probeert met marteling zijn artiesten te hersenspoelen om een onoverwinnelijk leger van supersoldaten te creëren voor Hitler. Kunnen de freaks hieraan ontsnappen? Kunnen ze hun eigen jeugdtrauma’s overwinnen om hun superkrachten vol in te zetten? Kunnen ze, als ze toch al bezig zijn, hun directeur Israel nog redden?
Aan spektakel is er geen gebrek, en aan mooie plaatjes ook niet. De film ziet er uit alsof Guillermo Del Toro de decors aangeleverd heeft, en James Cameron het budget. Je zou denken dat Mainetti daarmee zichzelf gedwongen heeft zijn film voor een zo groot mogelijk publiek te maken, maar daar lijkt hij zich niks van aan te trekken. De ‘helden’ in dit verhaal zijn knap ranzig en egoïstisch, over sex en extreem geweld wordt niet moeilijk gedaan, en ook de reëlere gruwelen van de oorlog worden gewoon als achtergrond gebruikt. Het zal dat aspect misschien geweest zijn dat veel mensen in het verkeerde keelgat schoot (veel Amerikaanse recensies hebben zoiets van “nou, nou…”). Marvel zou zich hier niet aan wagen, Gabriele Mainetti gelukkig wel. Het publiek in Rotterdam had er vorig jaar klaarblijkelijk minder moeite mee, en vanaf deze week kan je zelf in de bioscoop zien wie er gelijk heeft.
De film is wat lang met twee en een half uur, en de finale had echt korter gemogen, een standaard euvel van superheldenfilms. Maar je krijgt in die tijd zat te zien, en de personages gaan je toch boeien, met al hun fouten. De tragiek van de buitenstaander wordt voluit beschreven, zowel voor de helden als voor de zielige schurk Franz.
Distributie: Paradiso Filmed Entertainment. Release: 05 januari 2023. Copyright: Ard Vijn. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op: 05 januari 2023.
