Als ‘t aan de kat lag, kocht ze Ghibli. Onder de kleurige triomfboog van Hayao Miyazaki’s animeesterwerk SPIRITED AWAY door komt nu ook het Studio Ghibli-sprookje THE CAT RETURNS/NEKO NO ONGAESHI ons landje binnengetrippeld.
Sommige anime-afficionadi parkeerden Hiroyuki Morita’s film al meteen in de categorie van Ghiblische subtoppers. Maar hoewel de epische schaal ontbreekt en de plot en toon (‘wie goed doet, goed ontmoet’) helder naar de jongere kijker zijn toegeschreven, is het er toch mooi eentje die met kattenkop en schouders boven het gros van het genre uitsteekt.
Het scenario is gebaseerd op een shojo-manga van Aoi Hiiragi, ook verantwoordelijk voor de basis van Yoshifumi Kondo’s anime WHISPER OF THE HEART/MIMI WO SUMASEBA (1995; co-scenario Miyazaki). Nadat het onzekere tienermeisje Haru, altijd te laat op school en dol op katten, op een ochtend een overstekende kat tenauwernood voor een aanstormende vrachtwagen heeft weggeduwd, vallen haar de schellen van de schoteltjesogen: het beestje blijkt de mensentaal machtig en ook nog ‘s kroonprins in het Koninkrijk der Katten. Zijne Koninklijke Katheid bedankt Haru en belooft haar voor de levensreddende actie een royale beloning. Vervolgens belandt het meisje in ‘t parallelle kattenkoninkrijk, waar de verveelde oude heerser haar aan zijn zoon en troonopvolger wil uithuwelijken, zonder dat de laatste daarvan weet heeft. Gelukkig maakt Haru op haar ‘wereldreis’ een drietal nieuwe vrienden. De Baron is als gesoigneerd hoofd van ‘t Bureau voor Kattenzaken de snorhaarversie van Douglas Fairbanks (en dook eerder op in WHISPER OF THE HEART). Muta is een morrende dikkerd met een gouden hart, en Toto een reuzenmerel die eigenlijk als standbeeld door het leven gaat. Met list en zwier helpen zij Haru ontsnappen aan het gearrangeerde prinsessenhuwelijk en aan haar gestage gedaanteverandering van een mens in een kat.
Ofschoon de inhoudelijk ‘volwassen’ toets van andere Ghibli-producties afwezig is en de regiehand van de meester uiteraard ook, valt er veel te genieten in THE CAT RETURNS. Misschien zullen sommige anime-liefhebbers met een voorkeur voor de lichtere verteltrant zelfs wel stiekem opgelucht ademhalen: hier is het lekker ouderwets achterover leunen en plezier hebben, zonder de dubbele verhaalbodems en allegorische elementen waarvoor Miyazaki en co. de laatste twee jaar zo werden geroemd door critici die voordien nog nooit naar het genre hadden omgekeken. Meteen herken je de fijngeschilderde, van kleur en detail bruisende decors die de studio eigen zijn (magisch verlichte straatjes, een prachtig pleintje, ‘t neoklassieke saloninterieur van het Bureau voor Kattenzaken). Goed, de tekenkunst zou zonder het raamwerk van een goed avontuur wellicht verspilde moeite zijn, maar zelfs wanneer je sec naar de vormgeving kijkt zonder het verhaal te volgen, is deze film voor liefhebbers van ambachtelijke animatie weer een vreugde voor het oog.
Ook vallen er enkele speelse verwijzingen naar andere Ghibli-films te ontdekken (onder meer een broodrooster in de vorm van het varkentje uit PORCO ROSSO/KURENAI NO BUTA). En dat er toch enig verschil zit tussen de brave formulefabrieksels van de erven Walt D. enerzijds en Japanse anime anderzijds, bewijst de scène waarin de fielterige oude koning, ontstemd door de kwaliteit van het hofamusement, zijn falende entertainers uit de paleistoren laat knikkeren. BRAVEHEART, anyone?
Van alle figuurtjes heeft mopperkat Muta de beste komische momenten. Ze werd, behalve van een zekere embonpoint, voorzien van een karakteristieke stem: veteraan-acteur Tetsuro Tanba is de Nipponofiel bekend van talloze samoerai-, yakuza-, sf- en oorlogsfilms en menige Italofiel van de door Dario Argento geschreven spaghettiwestern FIVE MAN ARMY/UN ESERCITO DI CINQUE UOMINI (1969). Een gouden greep, want de fraai getekende Muta komt dankzij Tanba’s bromstem daadwerkelijk tot leven. Vermeldenswaard zijn verder de scène waarin de met lampionnen uitgeruste koninklijke kattenkaravaan bij nacht voor Haru’s huis staat, en de finale in het labyrint van de paleistuinen, waarbij de achterbakse bejaarde kattenmonarch het valsspelen niet kan laten. Bij zulke vermakelijke verbeeldingspieken hoeft niet iedere ‘Ghibli’ een meesterwerk te zijn.
Copyright Oliver Kerkdijk. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Origineel gepubliceerd in Schokkend Nieuws #65, winter 2004/2005
