Waar gaan stripfiguren heen als hun maker ze niet meer wil tekenen? Bob Spit, de immer boze, groene punker die in de jaren tachtig werd verzonnen door de Braziliaanse cartoonist Angeli, zit in elk geval opgesloten in een postapocalyptisch landschap waar hij de scherpe tandjes van piepkleine mutanten die sprekend lijken op Elton John uit zijn buurt moet zien te houden.
‘Old punks never die, they just stand at the back.’ Een T-shirttekst die ik ooit spotte bij een concert van The Damned. Natuurlijk denk ik sinds mijn veertigste ook eerst drie keer na voordat ik besluit tóch maar niet in de moshpit te duiken, maar het voelde als een paradox. De niet meer piepjonge mannen in de legendarische punkband op het podium hadden volstrekt nog geen zin om het rustig aan te doen, dat spatte er aan alle kanten van af.
In de claymationfilm BOB SPIT – WE DO NOT LIKE PEOPLE (te zien op het Kaboom Animatie Festival, dat aanstaande maandag van start gaat) zit Angeli, een krasse zestiger en icoon van de Braziliaanse stripwereld, in een diepe creatieve crisis als filmmakers hem bezoeken voor een interview. Dat gaat stroef, dus komen ze overeen dat de tekenaar zijn antwoorden in de afzondering van zijn studeerkamer op tapes zal inspreken. Een ogenschijnlijk saaie start als je het zo leest, maar na die eerste paar minuten weet je gelijk: dit gaat wat bijzonders worden. Want werkelijk alles in beeld, van het chagrijnige subject tot zijn hele leefomgeving, is schitterend en gedetailleerd geanimeerd. En vervreemdend. Als de striptekenaar nu al zelf een personage is geworden, hoe echt is dan de realiteit die wordt getoond? Of, om het eens populair te zeggen, hoe meta gaat dit worden? Nou, behoorlijk.
Angeli (1956) werkte al jaren als cartoonist op het moment dat hij ‘doorbrak’ bij het grote publiek. Sao Paulo was begin jaren tachtig het kloppend hart van de Braziliaanse punkscene, voor Angeli een gedroomde bron van inspiratie. Hij vertaalde het rauwe leven van de straat en de anarchistische moraal naar een bonte stoet stripfiguren die allemaal een plek kregen in het stripblad Chiclete com Banana (Kauwgum met Banaan) dat hij in 1983 oprichtte. De onvermijdelijke woede en verontwaardiging van de brave burger gaf hem alleen maar meer zin om er met gestrekt been in te gaan.
Maar waar moet je als punkcartoonist van zestig plus de inspiratie halen als de straten gevuld zijn met jeugd ‘die alleen maar fucking selfies maakt’? ‘Alles moet tegenwoordig godverdomme maar leuk zijn,’ briest Angeli. ‘De wereld is te fucking leuk geworden.’ Met zijn radicale besluit om Bob Spit, een chagrijnige groene punker en het strippersonage dat het dichtste bij hemzelf stond, in een comic te vermoorden, begint in deze krankzinnige en volstrekt unieke animatiefilm van Cesar Cabral, een onvergetelijke achtbaanrit. Want Bob, en alle andere personages uit Angeli’s glorietijd, bestaan echt, troosteloos levend in een andere dimensie. Gewapend met een shotgun gaat een pislinke Bob op zoek naar die ‘ouwe klootzak’ die hem uit wil schakelen met een horde bloeddorstige mini-Elton Johns. Een waarschuwing voor fans van de Britse zanger: uw held komt om het leven. Bloederig en heel vaak.
Cabral werkte drie jaar aan zijn film met een team van tweehonderd animatoren, waarvan er vijftig hem dagelijks terzijde stonden. Het resultaat is indrukwekkend, zeker als je weet dat het budget voor deze bijna 90 minuten slechts 1 miljoen dollar was. Maar het knapst is toch wel dat die bizarre stripfiguurtjes, slechts bekend bij Brazilianen en de meest doorgewinterde stripfan, je na afloop het gevoel geven dat je ze al jaren kent. En het zijn er nogal wat. Bij de dertig gemaakte poppen zitten zeker zo’n vijftien verschillende personages, die toch allemaal een eigen karakter meekrijgen, zelfs al zijn ze maar eventjes van de partij. En ze leren je ook nog eens een aardig moppie schelden in het Portugees.
Blijft alleen de hamvraag nog over: is punk dood? Het feit dat American Valhalla van Iggy Pop als enige niet-Braziliaanse punknummer in de film te horen is, zegt genoeg. De track komt van het album Post Pop Depression dat Iggy op 68-jarige leeftijd maakte, met springlevend elan. BOB SPIT – WE DO NOT LIKE PEOPLE eindigt dan ook met twee inspirerende levenslessen voor alle twijfelaars: 1) Punk zal pas sterven, als de hele wereld het spugen verleerd is. 2) Benader nooit ongewapend een peuter die op Elton John lijkt. Maar dat is logisch.
Te zien op het Kaboom Animatie Festival. Copyright Vincent Hoberg. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op 25 maart 2022.
