Toen hoofdrolspeler Chadwick Boseman twee jaar geleden overleed was de productie van het vervolg op superhit BLACK PANTHER (Ryan Coogler, 2018) net begonnen. Marvel stond nu voor een dilemma: koning T’Challa hercasten, of het verhaal omgooien?
Of nouja, dilemma? Boseman was zo vereenzelvigd met de rol, dat de eerste optie waarschijnlijk niet eens afgewogen werd. Gelukkig voor de schrijvers is de Black Panther als symbool wel inwisselbaar, en wie het pak past trekke hem aan. Maar wie van de Wakandase hofhouding komt in aanmerking, of is het meest geschikt? Zusje Shuri (Laetitia Wright), moeder Ramonda (Angela Basset) en toch-niet-helemaal-ex-vriendin Nakia (Lupita Nyong’o) zouden in principe alledrie waardige opvolgers zijn, maar er is ook nog de mogelijkheid van bevochten troonopvolging. Andere stammenleiders zouden de heersende familie kunnen uitdagen waardoor het speelveld nog meer open komt te liggen.
Hoe dan ook, wie de nieuwe Black Panther wordt zullen we hier verder in het midden laten, maar zeker is wel dat diegene stevig in zijn of haar schoenen moet staan nu Wakanda zich heeft begeven op het het geopolitieke toneel. Als enige land dat het onverwoestbare vibranium in bezit heeft, wordt het door de rest van de wereld met argusogen bekeken. Bedoelt deze nieuwe grootmacht het wel echt zo goed, of zit er wat achter? Het is toch een beetje als die korte tijd na de Tweede Wereldoorlog toen de VS als enige de atoombom had. Andere grootmachten zijn dan ook naarstig op zoek naar manieren om zelf het goedje in handen te krijgen.
Als een diepzee-expeditie in de Atlantische Oceaan op wat vibranium stuit maar vervolgens verdwijnt, krijgen de Wakandezen uiteraard de schuld. Deze weten echter van niks, maar de ervaren Marvel-fan (of gewoon iedereen die de trailer bekeken heeft) weet genoeg: we hebben eindelijk Atlantis gevonden. De mensenschuwe Atlantianen vertrouwen al eeuwen op vibranium voor hun voorspoed en hun leider Namor the Sub-mariner (we laten zijn Nederlandse benaming Onderzeeman maar even voor wat het is) ziet de nieuwe bovenzeese wapenwedloop als een bedreiging voor zijn rijk. Hij eist dat Wakanda meehelpt het materiaal uit handen van de rest van de wereld te houden, op straffe van invasie. Een lastig parket voor wie dan ook het zwarte panterpak aangemeten krijgt.
De eerste 3 fasen van het MCU werkten duidelijk toe naar een wereldbedreigende climax. Natuurlijk zat er hier en daar een wat meer losstaande aflevering tussen, zoals THOR: THE DARK WORLD (Alan Taylor, 2013), maar vrijwel elke nieuwe film leverde weer wat nieuwe puzzlestukjes voor het grote plaatje. En dat grote plaatje had invloed op ieders bestaan, superheld of niet. Of het nou het sinistere plan van HYDRA was of de vingerknip van Thanos, de gevolgen waren voor Jan en alleman, en Jan-die-alles-kan.
De films en series die we tot nu toe in Fase 4 hebben gehad zijn echter grotendeels afgebakende verhalen geweest die zich in hun eigen vacuüm lijken af te spelen. Een privéveldje waarop alleen superhelden en -schurken mogen spelen. Hoe afwisselend en goed ontwikkeld deze bovenmenselijke personages ook zijn, het dramatische, menselijke aspect raakt dan langszaam maar zeker verloren. En dat was in eerste instantie nou juist Marvels grote kracht.
Ondanks de geopolitieke implicaties en Koude Oorlog analogie, ontkomt ook WAKANDA FOREVER hier niet aan. Technisch gezien staat er heel wat op het spel, maar uiteindelijk komt het wederom neer op een klein aantal personages die de boel beslechten in een afgebakende, klinische wereld. Zowel Wakanda als Atlantis wordt visueel prachtig weergegeven, maar enige vorm van menselijkheid ontbreekt. Niemand behalve een handvol sleutelpersonages heeft wat te zeggen of te doen. Deze disconnectie met de diëgese levert natuurlijk niet automatisch een minderwaardige film op, maar doet wel afbreuk aan de impact die een grootse film als dit zou moeten hebben.
Niet dat terugkerend regisseur Ryan Coogler het niet probeert. Het overlijden van de geliefde koning en de onzekere toekomst van het rijk leveren genoeg munitie voor geloofwaardig drama, maar het lukt hem maar niet het persoonlijke en het epische te mixen tot een lekkere cocktail. Het is allemaal een beetje teveel van beide. Zo is het bijvoorbeeld logisch dat er stil gestaan wordt bij het overlijden van T’Challa (en daarmee indirect bij dat van Boseman zelf), maar door teveel nadruk lijkt het bij vlagen op een therapiesessie waar de acteurs on screen hun persoonlijke verlies aan het verwerken zijn.
Een soortgelijk probleem is de niet aflatende adoratie die de makers hebben voor Wakanda en zijn idyllische samenleving. Elke keer als ook maar iemand het land binnenkomt, wordt dat begeleid met mooie vistas en aanzwellende orkesten. Alsof er nooit iemand gewoon chagrijnig uit de bus stapt. Nee, elk zicht op het paradijs moet gepaard gaan met een blik van bewondering en waardering. Dat was prima in BLACK PANTHER toen het allemaal nog nieuw was, maar het land wordt ook hier nooit genormaliseerd. Zelfs binnen de filmwereld blijft het hierdoor een fantasie. Deze min of meer pathologische verheerlijking van een niet bestaand land begint uiteindelijk toch een beetje te schuren; het is een dunne lijn tussen goed bedoeld afro-futurisme en een vreemd soort postmodern orientalisme, en die lijn is hier niet altijd even duidelijk.
Maar los van dat is WAKANDA FOREVER precies wat je ondertussen mag verwachten van een film als dit. Coogler levert een episch maar plichtmatig schouwspel af wat lekker wegkijkt. En dan maakt het ook eigenlijk niet echt uit wie er nou in dat pak zit.
Distributie: Walt Disney. Release: 10 november 2022. Copyright: Daan Snouck Hurgronje. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op 10 juli 2022.
