Vanavond om 22:00 op NPO3 is de nieuwe aflevering van Koolhoven presenteert te zien op NPO3. In de reeks krijgen zes diverse en veelbelovende filmmakers, begeleid door Martin Koolhoven, de kans om een middellange genrefilm te maken. De derde is BINARY, een naargeestige bodyhorrorfilm van David Jan Bronsgeest.
De Pakistaanse trans vrouw Nisha (Inaya Zarakhel) is naar Nederland gekomen om haar transitie te voltooien, wat ze bekostigt met erotische dansen in louche clubs. Ook probeert ze haar achtergebleven familie in Pakistan financieel te ondersteunen, terwijl haar moeder niets weet van haar transidentiteit. Dat Nisha op het randje leeft wordt overal in haar omgeving weerspiegeld. Haar collega’s maken achterbakse opmerkingen over haar uiterlijk, haar cliënten gedragen zich als achtergrondpersonages in SALÃ’, en tot overmaat van ramp lijkt ze te hallucineren dat haar lichaam zich tegen haar keert. In een nachtmerrieachtige scène ziet ze haar adamsappel pulseren en groeien in de spiegel, een gevatte metafoor voor de ambivalente relatie die veel trans mensen met hun lichaam hebben. Zo stapelt de ellende op voor Nisha als de wrede buitenwereld en haar wrede binnenwereld tegenover elkaar komen te staan. De titel BINARY staat voor de binaire ervaringen van mannen en vrouwen, maar ook voor de kloof tussen buiten- en binnenlander, sekswerker en klant, tussen lichaam en geest.
Inaya Zarakhel is geweldig als Nisha, en als BINARY iets goed doet is de actrice alle ruimte te geven om haar talent te laten zien. Zarakhel heeft de zware taak om een driedimensionaal personage neer te zetten in een verhaal dat haar vooral obstakels voor de voeten legt, en uiteindelijk slaagt ze daar wel in. Ook brengt ze de afschuw van de horror goed over, iets waar de film zelf mee stuntelt. Scènes lopen over van de ‘enge’ geluidseffecten die de scares moeten versterken, maar in hun overdaad de film juist een beetje wanhopig laten overkomen. Op visueel vlak is BINARY daarentegen wel interessant overdadig: de warme geeltinten die Nishas privéleven kleuren staan in fel contrast met het koude blauw van een gruwelijke scène in de kleedkamer van een voetbalclub. Daarnaast is de gore uitmuntend, vooral in een fragment waar het geweld dat veel trans vrouwen meemaken wordt weerspiegeld.
In de laatste aflevering van Julius vs Jasper ging Julius in gesprek met regisseur David-Jan Bronsgeest en scenarist (en Schokkend Nieuws-alum) Tim Koomen over hun film. De oorsprong van het project, de casting van Inaya Zarakhel en de huidige staat van de genrefilm kwamen allemaal aan bod. Uiteraard komt het onderwerp van representatie ook naar voren, want zowel Bronsgeest als Koomen stonden even stil bij de mogelijke kritiek die ze over zich heen zouden krijgen. Hoewel Koomen zich als queer identificeert, is BINARY niet geschreven of geregiseerd door twee trans vrouwen. De meningen zijn hier natuurlijk over verdeeld, maar ik zou zeggen dat het cruciaal is om kunst niet te beoordelen op basis van de makers en hun achtergrond. Kijk naar Sean Baker, een cisgender man die de tragikomedie TANGERINE schreef en regiseerde, over twee trans sekswerkers in Hollywood. De film kreeg bakken lof over zich heen, onder andere van veel trans mensen. Nu ligt geen enkele groepering ideologisch op één lijn en deelt niet iedereen binnen die groep dezelfde smaak, dus het zou geen goede kritiek zijn om te zeggen dat deze film geen ‘goede’ representatie is. Dat is niet aan mij, kijk vooral zelf! Helaas laat BINARY tegen het einde wel een steek vallen met een erg hardvochtige epiloog.
Horror is hét genre waar veel mensen aan de rand van de conformiteit een thuis vinden, waaronder een grote hoeveelheid queers. Ondanks alle bloedspetters, monsters en duisternis kan goede horror een hand toereiken om jezelf beter te begrijpen en accepteren. Het einde van BINARY houdt Nisha en het publiek deze hand voor, maar verknoeit alles met de epiloog, die haar de acceptatie vrij letterlijk naar binnen propt. Nisha is een personage met zoveel kracht, charme en kwetsbaarheid, dat het moeilijk te slikken is hoe bruut de film met haar omgaat. BINARY zet niet aan tot (zelf)reflectie, maar laat je wel achter met buikpijn.
