CĂ©sar heeft problemen met wakker worden. Want wat is wakker? Hoe echt is de realiteit?
Is zijn ernstig misvormd gezicht, dat hij verbergt achter een expressieloos masker, wel echt verminkt? Ontmoette hij de bloedmooie vrouw van zijn dromen of was dat een illusie? Heeft hij dan om een waanidee zijn werkelijke vriendin – een bezitterige kenau – vermoord? CĂ©sar weet het niet meer. Hij zit niet voor niets in een psychiatrische inrichting. Maar zijn verhaal is zò intrigerend dat behandelend psychiater Antonio (Lera) langzaam maar zeker zijn professionele scepsis verliest. Zou er waarheid kunnen schuilen in CĂ©sars bewering dat zijn complete leven een droom is en dat ook Antonio zelf niet meer is dan een flinter van andermans verbeelding?
ABRE LOS OJOS is een originele, knappe thriller die werkt op verschillende niveau’s. Vertelkundig worden op de grens tussen werkelijkheid en droom fraaie danspasjes uitgevoerd, maar ook het acteerwerk mag er wezen. Met name de relatie van de jeugdvrienden CĂ©sar (Noriega) en Pelayo (Martinez), waaraan klein verraad en grote vergiffenis niet ontbreken, is geloofwaardig. En de beeldschone PenĂ©lope Cruz is letterlijk to die for, waardoor het verhaal – hoe fantastisch ook – sluit als een bus.
Regisseur Amenábar gebruikt enkele filmcitaten: de muziek, waarvoor hijzelf meetekende, doet erg aan Hitchcocks VERTIGO denken, zo ook de jacht op die éne vrouw en beslist de apotheose op grote hoogte. Maar daarbij is duidelijk sprake van wat Spanjaarden een homenaje noemen en dat is geen reden om ABRE LOS OJOS af te doen als een niet-met-Kunst-te-verwarren commercieel product, zoals recensent Hans Beerekamp deed in de NRC.
Dat ABRE LOS OJOS uitsluitend bedoeld is om schooljongens het geld uit de zak te kloppen, bleek volgens Beerekamp al doordat de film draaide tijdens het Festival van de Fantastische Film. Dat is dus een duidelijk afgebakend hokje in de geest van deze recensent, die tijdens het FFF overigens niet werd gesignaleerd. Wel een beetje kort door de bocht als je het hebt over een klein en zelfstandig festival dat als enig selectiecriterium voor opgenomen films een hoog fantasie-gehalte hanteert. Een festival dat bovendien heeft bewezen over fijnzinnige voelsprieten te beschikken, met heel vroege aandacht voor bijvoorbeeld David Cronenberg of meer recentelijk de oplevende Spaanse fantastiek, en dat dit jaar zijn 50 vertoonde titels in maar liefst 15 landen vond. Maar ik dwaal af.
Beerekamp vindt ABRE LOS OJOS een film die vooral goed is voor pubers die volgens hem de tijd doden met ‘de dĂ©ja-vu, de mysterieuze dubbelganger, het parallel universum, het masker dat zielloosheid verbergt, het levend ingevroren worden om onsterfelijkheid te bereiken, geheugenverlies en paranoia’. Hallo, bent u daar nog? Met welk verleden heeft deze man af te rekenen? Mij hoor je niet beweren dat ABRE LOS OJOS immense diepgang heeft, maar de film verdient meer dan het badinerende toontje van een criticus als Beerekamp. Het is een film die de juiste toon treft tussen vermakelijk mysterie en existentiĂ«le diepgang. Dat levert ouderwets vermaak op. A la Hitchcock ja, maar je kunt slechtere voorbeelden volgen.
Copyright Bart Oosterhoorn. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Oorspronkelijk gepubliceerd in Schokkend Nieuws #50, april/juni 2001.
