IFFR | In ZOMBI CHILD, de nieuwste film van arthouse-regisseur Bertrand Bonello, draait alles om Haïtiaanse voodoo-rituelen. Dat is helaas minder spannend dan het klinkt.
De Franse regisseur Bertrand Bonello gooide hoge ogen met het sensuele en sfeervolle L’APOLLONIDE, een kijk in een bordeel begin 20e eeuw. Later maakte hij nog het sterkere NOCTURAMA, dat de atmosferische kijk op groepsgedrag en de eclectische soundtrack van L’Apollonide doorzette, maar daar een wat didactische, academische subtekst aan toevoegde. De combinatie werkte nog steeds erg goed. Ook in ZOMBI CHILD volgen we een groepsdynamiek, is er een opvallende soundtrack vol bijzondere muziekkeuzes, en wil Bertrand Bonello de kijker ook nog wat leren. Maar voor het eerst zijn de ingrediënten uit balans. Bonello probeert veel, maar verslikt zich in zijn materie.
Het euvel van de film valt al enigszins te bespeuren in de plotbeschrijving. We volgen in de jaren ‘60 van de vorige eeuw het dagelijkse leven van een zombi. Niet te verwarren met de kannibalistische, strompelende levende doden van George A. Romero, want de zombi in Zombi Child grijpt terug op de origine van de zombi-mythos: Haïtiaanse voodoo-rituelen. In dit geval gaat het dus om een man uit Haïti die het slachtoffer wordt van een voodoo-ritueel, voor dood wordt aangezien, levend wordt begraven, en daarna wordt opgegraven om in zijn huidige, semi-catatonische staat als slaaf te worden ingezet op een plantage. Ondertussen volgen we ook het verhaal van Melissa, een jonge zwarte vrouw die op een franse meisjesschool vriendschap sluit met Fanny, een witte klasgenote met een ongezonde obsessie voor Melissa’s Haïtiaanse achtergrond.
Het is duidelijk dat Bertrand Bonello veel te vertellen heeft met deze structuur, want hij wil een groter verhaal vertellen over onder andere voodoo, rituele gebruiken, slavernij, kolonisatie, racisme, groepsdruk, wit privilege, exotisering van andere culturen, migratie en de ziel van Frankrijk. Zoveel wordt wel duidelijk op het moment dat we voor het eerst switchen van Haiti, naar de opvallend witte klaslokalen (in beide betekenissen van het woord) van Frankrijk, waar we vervolgens tien minuten hoorcollege krijgen over de invloed van de Franse historie op de rest van de wereld.
Door zijn aandacht te verdelen over twee verhalen en zo’n enorme verscheidenheid aan onderwerpen als subtekst in zijn film te stoppen, vergaloppeert Bonello zich. De gebeurtenissen op de meisjesschool zijn een stuk interessanter om te zien, afgezien van de hoorcolleges, waardoor het extra duidelijk wordt dat het verhaal van de zombi-slaaf enkel in de film lijkt te zitten voor didactische doeleinden.
Tevens smoort de prekerige houding van Bonello alle potentie tot horror en fantasie. Waar een Wes Craven er met THE SERPENT AND THE RAINBOW aardig in slaagde om met een kijkje in de voodoo-cultuur de kijker de stuipen op het lijf te jagen, was er ook veel kritiek dat het exploitatief was en exotiserend. Daar kun je Bonello moeilijker van betichten, want hij lijkt zijn research gedaan te hebben. Gevolg is wel dat het horror-aspect van ZOMBI CHILD eigenlijk beperkt blijft tot één enkele scène, hoezeer hij ook probeert een sfeertje neer te zetten. Maar als je constant de beklemmende atmosfeer ondergraaft door met een meta-tekstuele afstand naar je eigen film te gaan kijken, doe je als filmmaker toch iets niet goed.
Veel van de thema’s zijn oprecht interessant en het hart van Bonello zit op de goede plaats. De ambitieuze opzet zou ook geen probleem opleveren als hij in die climactische horrorscène alle puzzelstukjes in elkaar zou laten klikken. Maar in die scène, waarin hij alle lagen en thema’s bij elkaar probeert te brengen, worden enkele keuzes gemaakt die vooral op de lachspieren werken. Zo blijkt de actrice die Fanny speelt als puntje bij het paaltje komt te beperkt om de horror in haar scène goed over te brengen. Ze wordt niet geholpen door twee technische keuzes, op gebied van audio en editing, die voornamelijk potsierlijk overkomen. In plaats van explosief te eindigen, gaat de film als een nachtkaars uit. Wie een echt effectieve kijk wil in de Haïtiaanse voodoo-cultuur verwijs ik graag door naar Richard Stanleys THE WHITE DARKNESS.
Releasedatum: 28 januari 2020 (IFFR). Copyright: Theodoor Steen. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op 27 januari 2020.
