IFFR | De nieuwe documentaire van Kier-La Janisse, die dit jaar op IFFR draaide, zal waarschijnlijk het ultieme werk worden op het gebied van folk horror.
Tijdens het Eurovisie songfestival dit jaar zat ik niet voor Italië of IJsland maar voor de Oekraïense Go_A te juichen, omdat deze band traditionele melodieën en teksten combineert met een vette elektrobeat. De liefde voor heidense rituelen, oogstgoden en al dat waart in donkere wouden heeft zich bij mij ontwikkeld toen ik Robert Eggers’ THE WITCH zag. Naar mijn mening de beste film van deze eeuw, en het was ook totaal geen verrassing dat Eggers een van de geïnterviewde experts is in deze nieuwe documentaire over folk horror.
WOODLANDS DARK AND DAYS BEWITCHED: A HISTORY OF FOLK HORROR is het officiële debuut van regisseur/schrijver Kier-La Janisse, al heeft ze eerder haar diensten verleend aan de uitstekende Tales of the Uncanny, waar horrorlegendes zoals Roger Corman en Brian Yuzna werden geïnterviewd over de antologiefilm. In haar nieuwste documentaire, die bijna leest als een goed geschreven scriptie, wordt de gehele geschiedenis van het folk horror-genre zorgvuldig uitgepakt. Ten eerste wordt een hele reeks regisseurs, schrijvers, academici en eigenaren van esoterische winkels gevraagd hoe zij folk horror definiëren, en de antwoorden zijn even doordacht als gevarieerd. De conclusie: folk horror is een divers genre en Janisse zal dit ook bewijzen in de uren die volgen. Uiteraard wordt eerst de ‘Unholy Trinity’ besproken, drie Britse horror films uit de jaren zestig die vaak worden gezien als de bakermat van het genre. Dat zijn natuurlijk WITCHFINDER GENERAL (1968), BLOOD ON SATAN’S CLAW (1970) en het voortreffelijke THE WICKER MAN (1973). Horror reflecteert altijd de angsten van de samenleving, en deze films weerspiegelden de vrees van keurige Engelsen over oorlog, misdrijven die toen in het nieuws waren en vooral die vreemde hippies. Na deze geschiedenisles graaft Janisse nog dieper door en haalt Engelse folk horror naar boven die niet zo bekend is. Een echte parel die hier wordt benoemd is PANDA’S FEN (1974), over een ultra-conservatieve tiener die door visioenen van engelen en Oud-Engelse Goden wordt geconfronteerd met zijn onderdrukte homoseksualiteit.
De documentaire deinst er ook niet voor terug om de minder plezante aspecten van het genre naar voren te brengen. Zij die goed hebben opgelet tijdens de eerste HELLBOY-film zullen al weten dat de nazi’s geïnteresseerd waren in heidense magie. In deze context heeft Volk natuurlijk een heel andere betekenis. En als het aankomt op Amerikaanse folk horror draaien veel angsten om de oorspronkelijke bewoners van dat land die uitgemoord. De trope van de ‘old Indian burial ground’, die keer op keer terugkomt om kwaadaardige magie te verklaren, is hier een pijnlijk voorbeeld van. En zoals de expert op dit gebied grapt, als witte Amerikanen zo bang zijn voor de graven van Native Americans kunnen ze maar beter vertrekken, want dat hele land is één grote Indian burial ground.
WOODLANDS DARK AND DAYS BEWITCHED is indrukwekkend uitgebreid en zeer doorgrond, met als belangrijke conclusie dat folk horror er voor elke cultuur anders uitziet. Voor de Engelsen is het vaak een terugkeer naar de natuur en het dorp, terwijl voormalige kolonieën zoals Australië en veel Zuid-Amerikaanse landen folk horror gebruiken om trauma’s onder woorden te brengen. Zeer zelden verzandt de film in de kneuterige stijl, met overdreven muziek en slecht gefilmde reproducties, die immer de documentaires van Discovery en History Channel plagen. Alleen de second unit-beelden van bossen en struiken hadden beter achterwege kunnen blijven. Het maakt niet uit hoeveel filters je eroverheen gooit, het staat in schril contrast met de prachtige films die we getoond krijgen. Maar dit is maar een minuut in een film die langer is dan drie uur, dus waar hebben we het over. Er had voor mij zeker trouwens zo een uurtje bij gekund.
