DIE HARD (John McTiernan, 1988) meets BAD SANTA (Terry Swigoff, 2003), een combinatie zo voordehandliggend dat het een wonder mag heten dat VIOLENT NIGHT niet al veel eerder gemaakt is.
Een lompe, uitgebluste kerstman die onverhoops in een Die Hard-scenario terecht komt? Da’s koren op de subversieve hi-concept molen van Tommy Wirkola. Na zijn doorbraak DEAD SNOW in 2009 werd de Noorse cultregisseur gretig door Hollywood binnen gehaald, om na het tegenvallende HANSEL & GRETEL: WITCH HUNTERS (2013) weer snel terug huiswaarts te keren.
Waar zijn vroegere werk teveel leunde op het ludieke uitgangspunt (ontdooide Nazi-zombies in de sneeuw, Hans & Grietje keren de rollen om, etc.) en de uitwerking nog al eens te wensen overliet, liet hij in zijn meer recente werk een betere balans zien tussen concept en invulling. VIOLENT NIGHT is zijn eerste grotestudiofilm in bijna tien jaar, en hij lijkt eindelijk zijn eigen formule een beetje in de vingers te hebben.
Gedesillusioneerd door het hoge welvaartsniveau en algemene onuitstaanbaarheid van hedendaagse verwende kinderen, neemt Santa Claus (David Harbour) op kerstavond even pauze in een bar om zijn zorgen te verdrinken. Een hulpkerstman, in de veronderstelling dat ze collega’s zijn, weet hem onbedoeld echter weer een beetje moed in te spreken, en hij stapt weer in zijn slee. Zijn volgende stop is het landgoed van de superrijke Lightstone familie. De hele familie staat kort gezegd op zijn naughty list, behalve kleindochter Trudy (Leah Brady). Santa is echter niet de enige die het adres aandoet op deze magische avond, want net als hij zich vergrijpt aan de versgebakken koekjes van Trudy wordt het huis binnen gevallen door een bende zwaarbewapende overvallers. Die zijn erop uit om de familiekluis te legen, en de kans dat de Lightstones levend kerstochtend halen is vrij klein. Santa besluit dat dit niet zijn pakkie an is, maar de goedheiligman in hem kan die arme Trudy toch niet aan haar lot over laten.
Een leuk meta-idee hebben is een ding, het vervolgens uitwerken tot een beklijvende film is iets totaal anders. Gelukkig weten Wirkola en schrijversduo Pat Casey en Josh Miller een goede balans te vinden tussen hilariteit, bloederigheid en oprechte schmalzigkeit. De twee schrijvers komen oorspronkelijk uit de straight-to-video fratboy-comedy-hoek, maar braken definitief door toen de door hen gepende gedoodverfde flop du jour SONIC THE HEDGEHOG (Jeff Fowler, 2020) opeens gewoon erg vermakelijk (en uiterst succesvol) bleek te zijn. In VIOLENT NIGHT voorzien ze Santa van genoeg flauwe woordgrapjes en punchlines (“Time for some season’s beatings!”) om de lachers voor de volledige speelduur op de hand te krijgen én houden, maar zorgen er gelukkig ook voor dat je ondanks het frivole geweld (en sluikse anti-consumentisme boodschap) mee blijft leven met de grotendeels verwerpelijke personages.
Dat komt met name door de geloofwaardige band die Santa met Trudy opbouwt. Harbour is uitstekend als de norse kerstman die langszaam zichzelf terug vindt naar gelang hij meer boeven over de kling jaagt. Echter, het toevoegen van een kind is vaak de doodsteek voor dit soort films, omdat dan vrijwel altijd een onwelkom soort gezapig melodrama zijn intrede doet. Maar de debuterende Brady weet van de kleindochter zo’n oprecht innemend personage te maken dat zelfs de grootste kerstcynicus in midwintermirakels wil gaan geloven. Haar scenes met Harbour geven de film een warm hart mee, waar de rest van de cast heerlijk omheen kan schmieren, Beverly d’Angelo voorop. Niemand kan zo fijn vilein vloeken als zij.
Ondanks het warmzachte middelpunt boet de film verder niks in aan harde 18+ aktie. In tegenstelling tot John McClane tijdens zijn onfortuinlijke kerstnacht weet de ongewapende Santa echter totaal niet hoe met vuurwapens om te gaan, dus moet hij creatiever zijn. Van kerstslingers tot afgesabbelde zuurstokken, alles wordt uit de kast gehaald om in leven te blijven. Het is lastig een goeie balans tussen slapstick geweld en een gedegen spanningsopbouw te vinden én in stand te houden, maar het is Wirkola en de zijnen gelukt. En dat zonder al teveel te leunen op het concept en luie verwijzingen (er zit welgeteld één directe DIE HARD grap in).
Omdat richting de finale de humor en gevatte dialogen plaats moeten maken voor de steeds grootsere aktie, en de afloop rond die tijd wel duidelijk is, duurt de film eigenlijk net een kwartiertje te lang. Maar met een oprecht hartverwarmend eind, en alle christmas puns die je zou kunnen wensen is VIOLENT NIGHT een welkome toevoeging aan het genre.
Distributie: Universal. Release: 01 december 2022. Copyright: Daan Snouck Hurgronje. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op: 01 december 2022.
