“Internet was supposed to make the world smaller, but it feels smaller without it,” verklaart de voice-over van Paul Bettany terwijl hij door een post-apocalyptisch aandoende stad loopt. De wereld is niet meer denkbaar zonder internet, maar gaat de vooruitgang sneller dan we aankunnen? Is de wereld klaar voor een zelfdenkende computer? En wat als die computer Johnny Depp is?
Professor Will Caster (Johnny Depp) en zijn vrouw Evelyn (Rebecca Hall) zijn experts op het gebied van kunstmatige intelligentie. Samen werken ze aan het PINN (Physically Independent Neural Network) project, waarmee de heilige graal bereikt moet worden: een computer met een eigen bewustzijn. Op het moment dat dat bereikt wordt, aldus Caster, overstijgt de kunstmatige intelligentie die van de mens. Of zoals hij het noemt: TRANSCENDENCE
Extremistengroep RIFT (Revolutionary Independence From Technology), ziet intelligente computers echter als een dreiging voor de mensheid en wil het liefst de hele virtuele wereld uitzetten. Op een conventie schiet één van hen Caster neer met een radio-actieve kogel. Terwijl Caster langzaam sterft, uploaden Rebecca en familievriend Max (Paul Bettany) zijn persoonlijkheid in PINN. Als een moderne Frankenstein, met flikkerende monitors in plaats van bliksemschichten, wordt Will Caster weer tot digitaal leven gewekt. Wanneer Max twijfelt of de verschijning op het beeldscherm wel echt zijn oude vriend is, gooit Rebecca hem het laboratorium uit en verbindt haar virtuele echtgenoot met het internet. Experiment geslaagd. Alleen begint digi-Caster wel heel erg alomtegenwoordig te worden…
De boodschap van TRANSCENDENCE, de debuutfilm van regisseur Wally Pfister, bekend als de vaste director of photography van Christopher Nolan, en scenarist Jack Paglen, is duidelijk. We zijn allemaal té afhankelijk geworden van computers en internet. Als de online-connectie wegvalt wordt de wereld honderden jaren teruggeworpen, maar een te snelle ontwikkeling van kunstmatige intelligentie is misschien wel nog gevaarlijker. Ook al kan Caster blinde mensen weer laten zien, zieke mensen superkrachten geven, woestijnen tot bloei brengen en vervuild water zuiveren, de kunstmatige God zal altijd te ver gaan in zijn streven naar macht. Zeker wanneer hij zijn essentie in andere mensen kan injecteren om zo een soort army of clones te creëren. TRANSCENDENCE is THE LAWNMOWER MAN (Brett Leonard, 1992) voor een nieuwe generatie, hoewel het idee van een zelfdenkende computer onlangs nog een stuk beter en subtieler werd gedaan is in Spike Jonzes HER.
Het is duidelijk Pfister en Paglen zichzelf zeer serieus nemen en TRANSCENDENCE een belangrijke film vinden. Door de herkenbare stijl van Pfister ziet de film er indrukwekkend uit, maar met een overdaad aan nietszeggende technobabble vol hippe steekwoorden, enorme plotgaten en acteurs die op de automatische piloot spelen, is hij verder helaas vooral saai.
De proloog die in de toekomst speelt en het einde verklapt, is slechts het begin van een film zonder dramatische spanning. Als hoofd op een scherm moet Depp het zonder zijn fysiek acteerstijl doen, en dat gaat hem niet goed af. Hij praat je zo in slaap. Morgan Freeman speelt Morgan Freeman die af en toe langskomt om bezorgd te kijken. Rebecca Hall moet het de hele film met betraande ogen en een paniekerige blik doen. Kate Mara (American Horror Story, House of Cards) als de leidster van RIFT heeft misschien nog wel de meest ondankbare rol. Zij mag alleen maar boos uit haar zwart omlijnde ogen kijken en in slogans praten. De enige die nog een beetje weet te overtuigen is Paul Bettany als Max, maar ook hij kan niet goed uit de voeten met alle onlogische gebeurtenissen en beslissingen.
Eendimensionale personages zijn natuurlik funest voor een film die gaat over de verhouding mens-computer vs. mens-mens. Het onderwerp is interessant, maar TRANSCENDENCE prikkelt je niet om er verder over na te denken. Mocht je dat toch doen, dan struikel je onherroepelijk over alle plotgaten. Na de zoveelste waterdruppel die in slow-motion naar beneden valt heb je het met de visuele stijl ook wel gezien.
Ooit was Christopher Nolan van plan dit verhaal zelf te verfilmen. Uiteindelijk liet hij het aan Pfister over en nam zelf de producentenrol op zich. Dat verklaart waarom deze debuutfilm zo’n indrukwekkende cast en en onwaarschijnlijk hoog budget heeft, maar voor een geslaagde film is meer nodig dan mooie namen en plaatjes. Het is verleidelijk je af te vragen wat voor film het geworden zou zijn onder regie van Nolan. Vermoedelijk had die dan toch eerst het script laten herschrijven. Huiveringwekkend nieuws: diezelfde Jack Paglan wordt inmiddels genoemd als schrijver van PROMETHEUS 2 en de BATTLESTAR GALACTICA-film. Kunstmatige intelligentie, Hollywood is er gek op.
Di: Independent. (Release NL: 19 juni, BE 2 juli 2014) Copyright Marjan Westbroek. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op 18 juni 2014.
