Daniel Galouye’s SF-roman Simulacron-3 verscheen in 1969. Het SF-gehalte ervan was zo hoog en schijnbaar ver gegrepen dat het werk bij publicatie vrijwel direct als een fantasy-product werd beoordeeld. Het boek behandelt een voor die jaren zeer geavanceerd onderwerp: virtual reality, een technologie die zich dertig later de status van science-fact heeft verworven.
Simulacron-3 voert twee werelden op: het heden en 1933 (het jaar waarin Adolf Hitler Rijkskanselier werd en Europa de heilstaat van het Nationaal-Socialisme voorhield). Beide werelden blijken elektronische representaties van leefgemeenschappen, die vanuit een toekomstige wereld, Simulacron-3, zijn ontworpen. Daarbij suggereert Galouye dat ook de wereld van Simulacron-3 mogelijk niet meer is dan een simulatie vanuit een verre toekomst en dat de mens weinig meer doet dan zich van de ene imaginaire leefwereld naar de andere worstelen, in de hoop ooit het Utopia te bereiken waar de dingen werkelijk zichzelf zijn en de mens meer is dan een cyberwezen of overlapping unit; de mensheid in een onafzienbare stoet op weg naar de 13e verdieping van een gebouw dat traditiegetrouw geen 13e verdieping telt. (De cover van de oorspronkelijke pocket-editie toont een eindeloze colonne dikbuikige Mordillo-mannetjes welgemoed op weg van Nergenshuizen naar Nergenshuizen.)
Galouye’s cultuurpessimistische roman werd in 1973 door Rainer Werner Fassbinder verfilmd als Welt Am Draht, een tweedelige tv-film. Anno 1999, waarin VR-technieken (de gemanipuleerde ‘werkelijkheid’) tot de verworvenheden van alledag behoren, moet Galouye’s boek veel van z’n symbolische en profetische waarde inleveren. De twee scenaristen van THE THIRTEENTH FLOOR hebben deze deflatoire ontwikkeling aangevoeld en van de film een complexe detective-vertelling gemaakt, waarbij de nasleep van een moordonderzoek van de ene wereld ‘doorsijpelt’ in de andere. Dit heeft een confrontatie van beide werelden tot gevolg, waarbij de onthutsende waarheid tenslotte boven tafel komt. Jammer genoeg hebben Rusnak en Centeno-Rodriguez éen van deze werelden gesitueerd in Los Angeles anno 1937, wat weliswaar een fraai staaltje reconstructie oplevert, maar qua locatie- en tijdskeuze geheel en al zonder betekenis blijft.
Een Nederlandse bioscooppremière was THE THIRTEENTH FLOOR niet beschoren. De film zag het gras voor de voeten weggemaaid door THE MATRIX van Larry & Andy Wachowski, waarin digitale karakters en hun wereld centraal staan. Behandelen beide films een gelijksoortig onderwerp, ook de verteltrant vertoont frappante overeenkomsten. Zowel de gebroeders Wachowski als Rusnak willen de verrassingen, die zij voor de toeschouwer in petto hebben, niet met onnodige of vroegtijdige explicaties verwateren. Zekere verwarring en gevoelens van disoriëntatie bij het kijken naar beide films, worden door de protagonisten van THE MATRIX en THE THIRTEENTH FLOOR met luider stemme vertolkt (‘My god, this is insane! What’s happening to me?’), maar de kijker mag zelf de schaarse informatie tot een min of meer coherent beeld aaneenpassen. Dat maakt van beide films een boeiende VR-puzzle. Dus op naar de videotheek, want THE THIRTEENTH FLOOR moet wel even gezien.
Copyright Erique J. Rebel. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Origineel gepubliceerd in Schokkend Nieuws #44, februari/april 2000.
