Vijftig jaar oud is William Friedkins THE EXORCIST dit jaar, en nog altijd heeft die film de kracht om te verontrusten. Dat zal van David Gordon Greens THE EXORCIST: BELIEVER over vijftig jaar niet gezegd worden, en nu ook niet.
Natuurlijk, we verwachten geen scène waarin een prepuberaal meisje masturbeert met een crucifix. Het zijn de jaren zeventig niet meer. Maar Green en zijn medescenaristen Danny McBride, Scott Teems en Peter Sattler komen met geen enkel idee dat ook maar een beetje choqueert of ongemakkelijk maakt. Deze legacy sequel wil gerespecteerd worden omdat hij braaf binnen de lijntjes kleurt en doet wat de meest oppervlakkige kijker denkt dat THE EXORCIST doet.
Victor (Leslie Odom Jr.) voedt zijn dertienjarige dochter Angela (Lidya Jewett) alleen op; Angela’s moeder overleed bij haar geboorte toen een keuze gemaakt moest worden tussen haar leven en dat van het kind. Zoals veel tieners wil Angela meer zelfstandigheid dan haar vader haar gunt. Stiekem gaat ze met haar vriendin Katherine (Olivia O’Neill) het bos in, waar beide meisjes vermist raken. Als ze na drie dagen weer gevonden worden, zijn ze behoorlijk veranderd…
Angela valt haar vader aan. Katherine loopt bloedend door de kerk tijdens een preek, de woorden ’the body and the blood’ herhalend. Badwater wordt zwart, takken schrapen tegen ruiten. De meisjes schelden wat, natuurlijk. Angela confronteert de christelijke buurvrouw met haar onchristelijke verleden. Het is allemaal niet prettig, maar wie Friedkins meesterwerk in het geheugen heeft verwacht een halve eeuw later toch iets meer van een vervolg dan dit lijstje clichés.
Green heeft met BELIEVER dezelfde ambitie als met HALLOWEEN (2018), zijn vervolg op HALLOWEEN (1978): na een wisselvallige reeks sequels nu eindelijk eens een waardige opvolger voor een horrorklassieker maken. Hij laat Ellen Burstyn dan ook terugkeren als Chris MacNeil, de wanhopige moeder uit THE EXORCIST, want in zo’n vervolg heb je een lid van de oorspronkelijke cast nodig voor de prestige – en vergis je niet, het is alleen voor de prestige dat Burstyn in de film zit, want voor de plot is haar bijrol overbodig.
In 1973 verweten sommige critici THE EXORCIST niet meer te zijn dan een oppervlakkig reclamefilmpje voor de katholieke kerk. Hadden ze BELIEVER eens moeten zien. Victor valt uit tegen zijn religieuze buurvrouw: ‘Ik heb vroeger ook gebeden, en wat kreeg ik ervoor terug? Mijn vrouw is dood!’ Drie keer raden hoe hij zich verder ontwikkelt.
BELIEVER is overtuigend gespeeld, stijlvol geschoten en bevat een paar goed getimede schrikmomenten. Als je een degelijke horrorfilm wilt zien, kun je het slechter treffen. Maar Green had met deze film een uitgelezen kans, misschien zelfs een artistieke plicht, om een transgressieve, relevante publieksfilm te maken. Zeker in deze tijd van morele paniek is het doodzonde dat hij komt met zo’n tandeloze, sentimentele, neerbuigend moralistische film.
