Star Trek is een complot. De negen miljoen fans vieren hun feestje bij elke nieuwe bioscoopfilm, terwijl de niet-ingewijde langs de zijlijn toekijkt. Ooit heeft het publiek massaal besloten dat Star Trek een fenomeen is. Wie niet aan die cultus meedoet, zit mooi opgescheept met dat loodzware predikaat. Alsof je THE ROCKY HORROR PICTURE SHOW twintig jaar na dato voor het eerst ziet en je prompt genoodzaakt voelt de gillende menigte te imiteren.
Maar nu genoeg gejammer van iemand die eigenlijk ook liever de inside jokes had begrepen, maar wier voorkennis niet verder gaat dan de stokoude serie uit de jaren zestig. Wel is duidelijk dat FIRST CONTACT dankbaar gebruik maakt van de bekende formule, die in de series en vorige films hun effect bewezen hebben. De plot, waar onze aarde eindelijk weer een rol in speelt, schijnt al eerder gebruikt te zijn in STAR TREK IV: THE VOYAGE HOME. Ook borduurt de film voort op de tv-serie Next Generation, waardoor enige voorinformatie onontbeerlijk is. De film begint dan wel met een flashback, maar echt duidelijker wordt de zaak daar niet door. Wel is het een visueel sterke opening: vanuit het binnenste van de oogbol van captain Jean-Luc Picard zoomt de camera steeds verder uit tot een totaalshot van een enorme gevangenis annex ruimteschip. Hier wordt de arme kapitein gevangen gehouden door een lelijk volkje: de Borg. Deze terugblik op een episode uit de tv-serie vormt de springplank voor het verhaal van de film, waarin de trouwe dienaren van Starship Enterprise terug in de tijd gaan om de aarde te redden van een Borg-invasie (Grap van onwetend bemanningslid: ‘Borg? Sounds a bit Swedish.’). De knallen in de ruimte klinken daarbij nog net zo wetenschappelijk onverantwoord als altijd, terwijl de overige special effects natuurlijk wel met hun tijd zijn meegegaan.
Voor de leek valt er temidden van dit uiterlijk vertoon toch ook nog wat te beleven. Ondergetekende heeft een voorkeur voor science-fiction die enigszins aan de aarde is gebonden, waarin de fantasie niet al te zeer op hol is geslagen en de aandacht niet alleen op de make-up van de universumbewoners wordt gericht. Een goede vondst is dan ook dat FIRST CONTACT de uitvinder van de warpspeed een prominente rol laat spelen. Deze man (James Cromwell, de boer uit BABE) zal honderden jaren later gelauwerd worden als de nieuwe Leonardo da Vinci. Maar wat is de bemanning van Enterprise verbaasd als blijkt dat de briljante uitvinder uit het verleden niets meer is dan een dronkelap met een gammel ruimteschip. Is dit de man die later een standbeeld krijgt en wiens machine in alle basisleerboekjes voorkomt? ‘I don’t want fame, I simply want enough money to go off to a tropical island with a lot of naked women’. Hier spreekt een ware aardbewoner.
Dankzij dit soort grappen ontstijgt first contact het gemakkelijke formulewerk en is het net niet alleen een tractatie voor de toch al volvette Trekkie. Eén van hen was aanwezig op de persvoorstelling, strak in het spacepak. Waarschijnlijk overvoerd door de dagelijkse dosis Star Trek op televisie was zijn oordeel kort, maar krachtig: ‘Tof, man.’.
Copyright Mariska Graveland. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Origineel gepubliceerd in Schokkend Nieuws #28, februari/maart 1997.
