Drie generaties vrouwen in één huis, en er waart iets meer rond. Iets gevaarlijks. Is dit na THE BABADOOK een nieuwe horrorhit voor Australië?
Oma Edna (Robyn Nevin) is kwijt. De buren hebben haar al een paar dagen niet meer thuis gezien, en dus komen ma Kay (Emily Mortimer) en dochter Sam (Bella Heathcote) haar zoeken. Ze betrekken het grote, lege achterafhuis van de mater familias. Het is echter vooral wachten tot de politie iets vindt. In de tussentijd is het een beetje opruimen en wat oude emotionele littekens heropenen. Dan staat grootmama onverwachts weer in de keuken thee te zetten, op zwart aangeslagen blote voeten en met nieuwe, onverklaarbare blauwe plekken. En samen met haar lijkt ook iets anders het huis weer binnengekomen.
Dit speelfilmdebuut van regisseur Natalie Erika James laat er geen misverstand over bestaan dat dit horror is. De opening is een montage van wat er afgelopen kerst gebeurde. Een bad overstroomt, oma staat naakt en roerloos in de huiskamer, en vooral horen we een bak atonale muziek die de komst van iets onverklaarbaars aanduidt. Al zien we vervolgens het eerste halfuur verder, behalve in de filmtaal, nog niet bepaald iets wat ons écht doet griezelen. En dat maakt dat we voorlopig eigenlijk vooral naar een stroperig drama kijken met wat extra horroreffecten eroverheen gelegd.
Mortimer en Heathcote zijn meer dan adequate actrices, maar ze hebben lange tijd vrij weinig te doen. Pas wanneer oma terug is, komt er opmerkelijk genoeg meer leven in de film. Ze is een ouwe Australische. Dus dat maakt haar taaier dan een in de zon opgedroogde gnoe die staat te kauwen op een krokodillenleren laars. Haar kun je nooit vertellen wat te doen. Vooral de manier waarop TOP OF THE LAKE-veteraan Nevin haar speelt, geeft de andere twee hoofdrolspeelsters eindelijk wat te doen. Edna’s aanwezigheid drijft eindelijk de spanning op, vooral wanneer kleindochter Sam haar kant kiest. Maar nog steeds barst de boel niet los.
RELIC is een film die pas echt scoort in de laatste minuten. Eigenlijk is dat jammer, want er ligt een vrij sterk idee aan ten grondslag. Vanaf het begin af aan wordt er al gesuggereerd dat oma aan alzheimer lijdt. Ze geeft de hond die al jaren dood is nog steeds te eten, overal hangen post-it-briefjes en ze noemt Sam continu bij de naam van dochterlief Kay. En dan is er in dit huis vol herinneringen ook nog een zwarte schimmel, die alles langzaam wegvreet. Sowieso: niet weten waar je bent of met wie, de tijd kwijt zijn, verlies van identiteit. Dat zijn zaken die zich perfect lenen om in een spookhuisverhaal te vangen.
Het is hier waar RELIC wat doet denken aan Jennifer Kents prille horrorklassieker THE BABADOOK, waarin een soortgelijke koppeling werd gemaakt tussen horror en verliestrauma. Alleen de uitwerking was daarin toch echt wat sterker. RELIC is thematisch een combinatie van HEREDITARY en HERSENSCHIMMEN, maar niet helemaal geslaagd. RELIC houdt de metafoor in eerste instantie namelijk iets te eenvoudig. Daardoor zien we nog weinig van de ideeënpracht, en is er vooral te weinig spanning.
Wanneer tegen het einde de metafoor eindelijk ten volste wordt doorgetrokken, is er echter ook zo veel neergezet in de normale leefwereld, dat er ook makkelijk twijfel kan bestaan over wat er nu met alle horrorbeeldtaal wordt bedoeld. Want waarom dragen deze drie vrouwen gezamenlijk het verhaal, in plaats van dat er perspectief wordt gekozen? Het blijft net iets te diffuus, en dat lijkt dan weer opzettelijk zo gedaan.
Dit houdt het net onduidelijk wat deze film nou precies te melden heeft over een slopende hersenziekte. Als het klopt wat ik denk te hebben gezien, maakt dat de film beter. Maar was dat wat regisseur James heeft bedoeld? Daarover lijkt ze als verteller vooral geheimzinnig te doen. Hoe je hem ook opvat, en wat je er ook van denkt te leren, de finale ziet er sowieso indrukwekkend uit. En er komt nog wat onverwachte emotie bij vrij, wat gewaagd is.
THE BABADOOK was na uitkomst een polariserende film. Sommigen waren er lyrisch over, anderen bepaald niet. Was RELIC dat ook maar, iets om met zijn allen óf heel warm óf heel koud van te worden.
Distributie: Dutch FilmWorks. Release NL 20 augustus 2020, BE n.v.t.. Copyright: Ruud Vos. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op 20 augustus 2020.
