Een dodelijke pandemie die alleen vrouwen treft, waardoor de alleen achterblijvende mannen steeds wanhopiger worden; dat klinkt wel erg bekend… Zou schrijver-regisseur Takashi Doscher ooit hebben geborreld met Casey Affleck?
Het lijkt aannemelijk dat toekomstige films over pandemieën anders zullen zijn dan degene die gemaakt werden voordat Covid-19 de wereld op slot gooide. Min of meer zoals INDEPENDENCE DAY (1996) en WAR OF THE WORLDS (2005) praktisch dezelfde premisse hebben en toch als dag en nacht van elkaar verschillen, omdat ergens tussen het uitkomen van die twee spektakelfilms één septemberdag alles veranderde. Toch dringt zich de vraag op wat de makers van ONLY met de ervaring van de afgelopen maanden nu anders zouden doen. In zijn weergave van een wereld die ten onder gaat aan een even besmettelijk als dodelijk virus komt de film namelijk opvallend dicht bij taferelen die recentelijk de journaals vulden.
Niet alleen in de quarantainemaatregelen om het virus te bedwingen, maar vooral in zijn weergave van een relatie die door langdurig thuiszitten steeds meer onder druk komt te staan. Misschien wel de grootste factor voor de spanning is de onevenredigheid van de situatie waarin het centraal staande koppel Eva en Will zich bevindt. Het virus doodt alleen vrouwen, al kunnen mannen wel dragers zijn. Dat betekent dat Eva door Will hermetisch wordt afgesloten van de buitenwereld. Aanvankelijk om te voorkomen dat ze besmet raakt met het virus, maar later ook om haar uit handen van de overheid te houden. Maar waar eindigt bescherming en begint gevangenschap?
Met het opwerpen van die vraag waagt ONLY zich op het terrein dat vorig jaar werd verkend in het door Casey Affleck geschreven, geregisseerde en geacteerde LIGHT OF MY LIFE, dat eveneens een wereld schetste waarin vrouwen uiterst spaarzaam waren geworden. De twee films hebben weliswaar een iets andere uitwerking van hun nagenoeg identieke premisse, maar het valt wel op dat beide verhalen een man centraalstellen die een vrouw moet beschermen tegen andere mannen. Daarmee worden de vrouwen min of meer gereduceerd tot een bedreigde diersoort, die zich maar het best kan onderwerpen aan haar beschermer. Dat maken dit niet per definitie vrouwonvriendelijke films, maar het is wel veelzeggend dat beide films hetzelfde perspectief kiezen.
Als we de vergelijking met LIGHT OF MY LIFE aanhouden, dan valt op dat ONLY zich vaker bedient van uitleg, terwijl eerstgenoemde aantoonde dat dat lang niet altijd nodig is. Net iets te vaak zien we een televisiejournaal op precies het juiste moment zodat er plotinformatie kan worden gevoerd. Tja, leuk om te weten dat het virus is ontstaan door langsrazende meteoriet, maar zou de film zonder dat stukje informatie niet hebben gewerkt? ONLY wordt gelijk een stuk interessanter wanneer scènes niet de plot maar de personages centraal stellen. Zo heeft Freida Pinto een mooi moment wanneer ze haar vrouwelijke rondingen moet afbinden om incognito de mannenwereld te betreden en terloops ontdekt hoe ze een overtuigende five o’clock shadow kan aanbrengen.
ONLY vangt aan wanneer Eva en Will na een lange quarantaine hun woning verlaten, waarna chronologisch geplaatste flashbacks laten zien hoe ze die periode hebben beleefd. Die verteltechniek doet denken aan BIRD BOX, maar een vergelijking daarmee pakt nadelig uit voor ONLY. In BIRD BOX was er namelijk een duidelijk contrast tussen de scènes in het heden en de scènes in het verleden, terwijl daar hier niet echt sprake van is. In beide plotlijnen hebben we met dezelfde personages te maken en hun dynamiek is niet wezenlijk anders. Tevens hielden de flashbacks in BIRD BOX na een tijdje op, zodat de derde akte gewoon zonder enige onderbreking kon plaatsvinden. ONLY blijft daarentegen tot de laatste minuut met flashbacks strooien.
Daarvoor blijkt uiteindelijk wel een reden te zijn, maar deze is misschien net iets te pover om de ietwat frustrerende kijkervaring goed te maken. Aldus blijf je toch achter met de vraag of ONLY niet gebaat was geweest bij een geheel chronologische vertelling, die niet al bij aanvang verklapt wanneer de quarantaine eindigt. Misschien is dat de les de die makers pas tijdens hun periode van lockdown hebben geleerd: er valt een hoop spanning te halen uit de onzekerheid over de vraag wanneer de situatie weer normaal wordt, áls dat überhaupt gebeurt. Ondergetekende hoeft de film in zijn huidige vorm geen tweede keer te zien, maar voor een fan edit die de gebeurtenissen chronologisch ordent zou ik mogelijk best overstag gaan.
Distributie: Dutch FilmWorks. Release: 12 juni 2020. Copyright: Thierry Verhoeven. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op 17 juni 2020.
