HET MYSTERIE VAN DE MONDSCHEINSONATE (‘De eerste Hollandsche film met spanning!’) is een kaste-film bij uitstek en alleen daarom al het zien ten volle waard. Een kaste is een zich streng afzonderlijk houdende stand of groep die aan oude voorrechten vasthoudt. In MONDSCHEIN is het geslacht Maerlant zo’n kaste die aan oude tradities en nieuwe voorrechten vasthoudt bij de gratie van een immens (zij het onduidelijk) inkomen van Pa Maerlant (Saalborn).
De Maerlants zetelen in een kolossale villa in Wassenaar, chauffeurs rijden af en aan in Hispano-Suiza’s en Spijckers, knipmessende dienstboden haasten zich geruisloos door eindeloze gangen en wachten huiverend achter deuren tot zij op strenge maar rechtvaardige toon worden binnengeroepen. Dochter Lucie (Meunier) selecteert minnaars naar de hoogte van hun banksaldo, moeder Enrica (Van Tuinen) verveelt zich beschaafd te pletter, de familie wordt in avondtoilet of smetteloze tennisuitmonstering aangetroffen (verdere kledingvarianten schijnen de Maerlantjes vreemd te zijn), in verhitte discussies blijft hun al-ler-keurig-ste tongval moeiteloos overeind en zelfs volkomen fossiele opmerkingen als ‘Ik laat door jou m’n geluk niet kapotmaken, zusjelief’ komen er gaaf uit.
Dit hermetisch gesloten milieu wordt geconfronteerd met een gesloten-kamermysterie: in de bewuste kamer valt een pistoolschot. Mevr. Enrica Maerlant zakt dood ineen en aan Inspecteur Lund (De Bree) van de Haagse politie de taak uit te zoeken wie het dodelijke schot heeft gelost en waarom in de kamer flarden van Beethovens ‘Mondschein Sonate’ werden gehoord. De Maerlants zien hun beschermde, geprivilegieerde wereld opengebroken door onderzoeksfunctionarissen.
MONDSCHEIN was de eerste film die tot stand kwam in Loet C. Barnstijns ‘Filmstad Wassenaar’, een studiocomplex dat slechts enkele jaren in bedrijf is geweest. Rolbezetting en aankleding getuigen van het prestigieuze karakter van de productie. De film wordt volledig gedragen door Louis de Bree als Inspecteur Lund, die een veelheid van facÂades heeft neer te hameren voor de ware toedracht van zaken boven water kan komen.
Helaas gaat de film sterk gebukt onder een verschijnsel dat Raymond Chandler in zijn kostelijke studie The Simple Art of Murder eens noemde the missing link: retrospectief gezien moet de ontmaskerde dader, om zijn misdrijven te hebben kunnen begaan, een ijzeren tegenwoordigheid van geest, kille moordzucht en verregaande koelbloedigheid aan de dag hebben gelegd, die het karakter zoals we dat hebben leren kennen volkomen vreemd zijn. (Het zij echter direct toegegeven dat veel thrillers zich aan een dergelijke ‘foute’ constructie schuldig maken. De methode is in de genre-cinema zelfs stock in trade geworden.) Voorts vertoont MONDSCHEIN zoveel comic relief, vooral aangedragen door Claire Clairy als de dienstmaagd Malchen, ter verlichting van de suspense dat men al spoedig snakt naar wat meer suspense om van alle comic relief te worden verlost.
De oorspronkelijke lengte van de film is 91 minuten. C-Sales’ videoversie, getrokken van een archiefkopie van het Nederlands Filmmuseum, beloopt 83 minuten (niet 90 minuten, zoals de inlay vermeldt) en kan kwalitatief eigenlljk niet door de beugel: dialogen worden verstomd door perforatiegeroffel, begin en einde van aktes zijn zwaar beschadigd, hevige springers doen zich voor en de aftiteling is afkomstig van ‘DEFA Studio fĂŒr Synchronisation’. Ook ware het beter geweest te kiezen voor een licht aangepast kaderformaat om acteurs en actrices voor het verlies van hun kruin te behoeden.
Di (video): C-Sales Copyright. Erique J. Rebel. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Oorspronkelijk gepubliceerd in Schokkend Nieuws #18, april/mei 1995.
