MARIONETTE is een benauwende psychologische thriller waarin de grenzen van vrije wil en determinisme verkend worden. Het beeld van de realiteit vertroebelt en we worden geconfronteerd met existentiële vraagstukken.
Bij verhalen over het bovennatuurlijke valt of staat alles met geloofwaardigheid, met de juiste balans tussen dat wat buiten het menselijke valt en dat wat herkenbaar en realistisch voelt. Elbert van Striens MARIONETTE voldoet ruimschoots aan dit criterium, wat het verhaal een sterk fundament geeft. De openingsscène zet meteen de benauwende toon, met een therapeut die zichzelf in brand steekt als hij probeert te ontkomen aan dat wat hem in zijn ogen volledig controleert. Therapeut Marianne (Thekla Reuten) neemt zijn functie over en maakt kennis met de jonge patiënt Manny (Elijah Wolf). Op het eerste gezicht is hij een kind dat puur beschadigd is door het overlijden van zijn ouders, maar de ontwrichtende toon die hij jegens Marianne aanslaat suggereert dat er iets groters speelt. Hij beweert namelijk dat hij kan laten gebeuren wat hij wil en haar leven kan controleren.
Als kijker word je, net als Marianne, geïntrigeerd door het feit dat de jonge Manny niet te doorgronden is. De agressieve manier waarop het kind tijdens zijn therapeutische sessies tekent is onheilspellend en beklemmend. Hij is even meedogenloos voor het papier als voor wat hij erop schetst, louter macabere situaties in schreeuwende zwarte lijnen. Als Manny al verbaal communiceert, dan doet hij dit doorgaans zonder Marianne aan te kijken. Het geeft hem niet alleen een vervreemdende en onbereikbare uitstraling, en maakt het oogcontact des te indringender als het er wél is. Zijn blikken hebben een voelbare dreiging. Ook het camerawerk ondersteunt de beklemmende door middel van close-ups die ons pijnlijk dichtbij de morbide gezichtsexpressie van Manny en de schrik in de ogen van Marianne brengen.
Het concept van ‘het enge kind’ is het genre niet vreemd. Het onaangepaste dat inherent is aan jeugdigheid blijft een goed middel voor het tonen van de ambiguïteit achter het gruwelijke, daar het angstaanjagende wordt verenigd met aaibaarheid en de bron van kwaad zodoende ontwapenend blijft. Zo wordt zowel Manny’s macht als zijn machteloosheid getoond, met naargeestige momenten, maar ook een situatie waarin hij zijn knuffel omarmt en huilend zijn traumatische verleden inziet. De kwestie die Manny op Marianne projecteert is of je zelf over je lot beslist, of dat het lot in handen is van hogere machten. Zo suggereert hij dat er een pistool in Marianne’s la ligt, met de nuance dat dit wapen er alleen ligt als ze daadwerkelijk kijkt. Bepaalt Marianne dit lot zelf, of is het lot al gekozen? Is Marianne de poppenspeler, of juist de marionet?
Deze vragen over lotsbeschikking en de theorie van gedachten als self fulfilling prophecy worden expliciet genoemd en uitgebreid behandeld in de film. Enerzijds biedt dit het verhaal diepgang en context, anderzijds verdwijnt de subtiliteit, voelen de gelegde verbanden geforceerd en werkt het vele benadrukken vooral vermoeiend. Bovendien zorgt de overvloed aan context ervoor dat het verhaal in een laag tempo vervalt en de spanning verliest.
In alle chaos blijft Marianne tevergeefs lang zoeken naar ratio en spreekt ze veelvuldig uit hoe logica overwint, ook tegenover de mensen die wel geloven in iets wat groter is dan de mens. De belichaming van rationeel denken die het opneemt tegen de kracht van het bovennatuurlijke, en uiteindelijk tot inkeer komt: het benadrukt hoe sterk deze kracht wel niet is. Uiteindelijk verklaart Marianne ietwat overdadig hoe de vork in de steel zit, waarmee Van Strien weinig overlaat van het mysterie dat hij zo zorgvuldig heeft opgebouwd. De theorie waar de regisseur mee speelt blijft echter een zeer interessante en vormt een uitstekend uitgangspunt voor een mindgamethriller. Dat en het ‘geloofwaardige bovennatuurlijke’ maken Marionette een film die intrigeert en je meeneemt naar de grenzen van lotsbeschikking.
Distributie: In the Air. Release: 6 november 2020. Copyright: Bob van Gilst. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op 6 november 2020.
