FRAU IM MOND van Fritz Lang is ondertussen 95 jaar oud. Toch voelt er weinig ouderwets aan. Nou ja, behalve dan misschien het gemak waarmee een jongetje cognac toegereikt krijgt ter aansterking.
Veel stille films zijn ondertussen in het publieke domein, en gratis (in al dan niet acceptabele kwaliteit) online te bekijken. Maar juist voor deze films gaat er niets boven de bioscoop, al helemaal als er voor live-muziek gezorgd wordt. Gelukkig vindt daarom elk jaar in Eindhoven het Nederlands Silent Film Festival plaats, helaas net afgelopen voor wie dit op dag van publicatie leest, maar volgend jaar weer te bezoeken. Een klein festival, maar met een enthousiast publiek: in de zaal zaten allerlei mensen die lekker retro gekleed waren, waaronder ook stillefilmfans die van ver naar Nederland waren afgereisd om te genieten van het diverse programma.
Voor Schokkend Nieuws was natuurlijk vooral de film interessant die wel eens ‘de eerste serieuze sciencefictionfilm’ genoemd wordt: FRAU IM MOND / VROUW IN DE MAAN (Fritz Lang, 1929). Dat het sciencefiction is wordt pas geleidelijk onthuld: de film begint meer als krimi. Iemand probeert namelijk het ooit weggehoonde pamflet van Professor Mannfeldt, waarin hij speculeerde over het goudgehalte van de maan, te ontfutselen. En ook de kluis van ingenieur Wolf Helius blijkt niet ondoordringbaar.
Het is allemaal wat kluchtig, maar toch zie je hier al goed waarom Fritz Lang nog steeds bekend staat als een van de beste vroege regisseurs. Alles wordt zorgvuldig opgebouwd, met ruimte voor zowel memorabele beelden als grappige details waarmee personages snel worden neergezet. Er spreekt zelfvertrouwen uit hoeveel Lang niet expliciet uitlegt. Technische details, zoals de reden voor een meertrapsraket; de lussen op de vloer van de cabine; de dikke zolen van de astronauten; het aansteken van een lucifer op de maan. Maar ook de emotionele kern van de film, namelijk de liefde van Helius voor de mooie Friede (niet geheel toevallig ook de naam van de raket), die met zijn vriend Windegger verloofd is.
En wat dat ‘serieuze’ betreft: gelukkig is het vooral de ‘science’ die (min of meer) serieus genomen wordt. Dertien jaar voordat de eerste V-2-raket opsteeg, tweeëndertig jaar voor de eerste man in de ruimte en veertig jaar voordat de mens echt landde op de maan introduceerde Lang in deze film onder andere het aftellen vanaf tien tot de lancering: de steeds grotere getallen vliegen op de kijker af. En dat de bemanningen van echte ruimtemissies wat minder een bont (en divers) gezelschap waren? Tsja: dat valt al meer aan de ‘fiction’-kant van het verhaal, en Lang maakt niet voor niets ruimte voor expliciete referenties aan de pulptijdschriften die daarvoor het gros van de inspiratie leverden. Het is een stuk minder plausibel, maar het zorgt wel voor een einde dat zowel op oppervlakkig als op metaforisch niveau door-en-door Lang is.
Zoals vaak met films uit dit tijdperk zijn er verschillende versies in omloop. FRAU IM MOND is vaak flink ingekort, tot er maar zo’n anderhalf uur over was. De kopie die afgelopen vrijdag in Eindhoven vertoond werd, begeleid door het levendige en spanningsverhogende pianospel van Meg Morley, komt uit de collectie van de Friedrich-Wilhelm-Murnau-Stiftung en is een recente restauratie die zo’n 160 minuten duurt (en, trouwens, ook door Eureka! op blu-ray is uitgebracht).
