FIRST LOVE /Â HATSUKOI werd internationaal ontvangen als een van de beste Takashi Miike in jaren. En hoewel zulks regelmatig geroepen wordt, is dat dit keer meer dan terecht.
Hoewel ik een groot fan ben van Takashi Miike ben ik al jaren enigszins teleurgesteld in de output van de hardst werkende man in de wereldwijde filmindustrie. Films als THE MOLE SONG: HONG KONG CAPRICCIO en AS THE GODS WILL zijn aangenaam vermaak, maar het zijn ook niemendalletjes. THE LION STANDING IN THE WIND en TERRA FORMARS zijn amper voldoende te noemen. Natuurlijk heeft de beste man ook recente uitschieters in zijn inmiddels meer dan honderd films tellende oeuvre, zoals YAKUZA APOCALYPSE, maar zijn laatste échte meesterwerk, 13 ASSASSINS, is inmiddels alweer tien jaar oud. Het niveau waarop hij in een tijdsbestek van twee jaar een trits meesterwerken maakte – THE CITY OF LOST SOULS, DEAD OR ALIVE 2: BIRDS, VISITOR Q en THE HAPPINESS OF THE KATAKURIS bijvoorbeeld – ligt al erg lang achter ons.
Dat FIRST LOVE wel eens een terugkeer naar oude vorm zou kunnen zijn werd duidelijk toen de film in premiere ging tijdens de Director’s Fortnight, het avontuurlijke zusje van de Gouden Palm-competitie op het festival van Cannes. Zou het? Om meteen de vraag te beantwoorden: FIRST LOVE is inderdaad een van de sterkste Miike-films van de afgelopen pakweg tien jaar. Dit lijkt mede te komen door het ontbreken van een groot budget. Miike vertelt in interviews dat hij deze film dolgraag wilde maken, en dat het een passieproject was, maar dat hij het moest zien te rooien met een beduidend lager budget dan bij zijn recente kaskrakers. Dat zorgde er voor dat hij creatiever moest omspringen met de vertelling, en die creativiteit proef je in elk shot. Noem ’t het Dogme 95-effect: wie geen geld heeft moet soms creatiever omspringen met wat er wel ligt.
Zo is er opeens een heerlijke animatiescène tegen het einde, in onvervalste pop-art-stijl. Weer Miike’s typische creatieve gekte, waarin alles kan? Ja, maar ook noodzaak, want Miike bleek het geld niet te hebben om de scène in live-action uit te werken. Dit soort keuzes resulteren in een speelsere film dan hij lange tijd heeft afgeleverd.
Dezelfde creativiteit zien we terug in de nauwelijks na te vertellen plot van de film, waarin een terminaal zieke boxer zich verliest in nihilistisch zelf-destructief gedrag en een jonge drugsverslaafde prostituee, zijn love interest, op sleeptouw neemt. Zij heeft echter kwaad bloed met een aantal yakuza, die ook weer in de clinch liggen met een andere gang. En dan zijn er ook nog verschillende spelers in het criminele circuit met dubbele motieven die zich ook in de strijd mengen. Voor je ‘ik volg het niet meer’ kan zeggen buitelen tientallen verschillende personages over elkaar heen, kruizen hun paden, en begint het grote bloedvergieten.
De plot is misschien nodeloos ingewikkeld, maar het is ook een deel van het plezier van de film, deze overdaad. Hetzelfde geldt voor de extreme toonwisselingen, waar we van drama over dodelijke ziektes en jeugdtrauma’s, switchen naar bloederige komedie, met uitstapjes naar politiek gekonkel in Yakuza-clans en grootse actiescènes.
Het zou op papier niet moeten werken, maar alle elementen versterken elkaar. En dat terwijl Miike regelmatig expres verhaallijnen en toonaarden met elkaar laat botsen. Zo wordt Monica, de prostituee, geteisterd door de geest van haar vader, die haar mishandelde als kind. Een letterlijke geest van het verleden, die in een morsige witte onderbroek op de achtergrond rondloopt. Het lijkt haar trauma te ridiculiseren, en het beeld valt ook amper serieus te nemen. Maar als puntje bij paaltje komt neemt Miike Monica’s trauma ook serieus, en geeft hij haar verhaal de nodige dramatische gravitas.
Dat is het soort film dat FIRST LOVE is: een overvloed aan ideeën, die soms in strijd zijn met elkaar zijn, maar die uiteindelijk ook netjes op hun plaats vallen. En in de handen van Miike ziet het er makkelijk uit, alsof hij de film zo even uit zijn mouw heeft geschud. Dat is het teken van een filmmaker op de toppen van zijn kunnen. Als hij dit niveau vast weet te houden, dan is Miike terug van weggeweest.
Releasedatum: 25 januari 2020 (IFFR). Copyright: Theodoor Steen. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op 29 januari 2020.
