Wanneer het predikaat ‘so bad it’s good’ genoemd wordt, denken filmliefhebbers aan TROLL 2, THE ROOM en BIRDEMIC. Maar voor de ingewijden torent er één man boven alle anderen, een icoon dat de grenzen tussen incompetentie en genialiteit doet vervagen. Neil Breen, de beste slechtste regisseur aller tijden.
Na een relatief succesvolle loopbaan als architect in Las Vegas begon Breen zijn filmcarrière in 2005 op 47-jarige leeftijd. Hij schreef, produceerde, regisseerde en speelde zelf de hoofdrol in DOUBLE DOWN, een spionagethriller die langzaamaan een cultpubliek vergaarde. Nu zijn we achttien jaar verder en heeft Breen met zijn bizarre, hoogst amateuristische films waarin hij altijd een messiasfiguur speelt een trouwe schare fans achter zich. Zijn zesde film draaide afgelopen vrijdag in de Amsterdamse bioscoop Kriterion. Niet via een distributeur natuurlijk: de programmeurs hebben Breen gevraagd of ze zijn film mochten draaien, en Breen stemde in, en verzekerde de bioscoop dat de zaal vol zou zitten. Daar kreeg hij gelijk in.
CADE: THE TORTURED CROSSING is het vervolg op Breens TWISTED PAIR uit 2018. De films volgen de tweeling Cade en Cale Altair, beide gespeeld door Breen. De broers werden als kinderen ontvoerd door aliens en hebben via gentherapie allerlei krachten ontwikkeld. Cade, altijd in een leren jasje, komt op voor de zwakkeren in de samenleving met gebruik van teleportatie, telekinese en kungfu. Cale, herkenbaar aan zijn trui en belachelijke nepbaard, raakte aan de drugs omdat hij niet met de verantwoordelijkheid van zijn krachten kon omgaan.
Cade financiert een mentale instelling waar de patiënten achter zijn rug worden gebruikt als proefkonijnen en onvrijwillige bloeddonoren. Zoals in eerdere Breenfilms zijn er geesten, corrupte zakenmensen, en een tijger, al is de tijger hier ook meteen een geest. Breen gebruikte wel vaker greenscreens, maar neemt nu voor het eerst de hele film op met deze technologie. Alles speelt zich af op stockfootage-locaties.
Een traditionele recensie schrijven voor een Breenfilm is lastig, er een cijfer op plakken onmogelijk. CADE: THE TORTURED CROSSING verdient, net als al zijn andere films, één en vijf sterren tegelijk. Doodsaai, maar constant interessant. Beledigend lui, maar ook baanbrekend en uniek. Zelden zag ik een publiek zo veel lol hebben als die volle zaal in de Kriterion. Er werd om elk shot gelachen en om elke vijfde shot geschaterd. Applaus klonk regelmatig, en ik twijfel of het gemiddelde publiek van AVENGERS: ENDGAME destijds net zo uit hun dak gingen bij het laatste grote gevecht. Mensen stonden op om te salueren en zwijmelden luidkeels iedere keer als Breen zijn (uiteraard jongere) tegenspeelster een kusje gaf. Na de film sprak ik met twee Duitsers die helemaal uit Aken waren gekomen voor de voorstelling. En ze waren niet de enigen, in de zaal staken zeker vijftien mensen een hand omhoog toen werd gevraagd wie allemaal naar Nederland was gereisd voor de film. Wat maakt Breen nou zo speciaal?
Hij wordt vaak vergeleken met Tommy Wiseau, de regisseur en ster van THE ROOM. Hoewel er zeker parallellen kunnen worden getrokken tussen de twee, zoals hun blijkbaar enorme ego’s en algehele incompetentie, komt in Breens films een liefde voor de kunstvorm naar voren die bij Wiseau ontbreekt. Breen heeft meer gemeen met de B-film legende Ed Wood, wiens PLAN 9 FROM OUTER SPACE een van de klassieke nominaties is voor de titel slechtste film aller tijden. De werken van Wood zijn inderdaad complete flaters, maar hebben ook iets heel aandoenlijks en zijn zeker ambitieus, en worden tegenwoordig zelfs gezien als een waardevolle toevoeging aan de canon van de queer cinema.
Breens houding naar zijn werk en zijn publiek is vergelijkbaar met die van Wood. In interviews zegt hij vaak dat hij ook wel weet dat er om zijn films wordt gelachen, en hoewel het niet zijn bedoeling is om komedies te maken, is hij blij dat mensen van zijn kunst kunnen genieten. Hij doet daadwerkelijk zijn best, is trots op wat hij maakt en lijkt plezier te hebben in zijn ambacht. Oprechtheid is een ondergewaardeerde kwaliteit in een filmmaker. En dat heeft Breen in overvloed.
