Een cover: zo noemt de immer in popmuziektermen pratende Cameron Crowe (ALMOST FAMOUS) zijn nieuwe film VANILLA SKY, een remake van Alejandro Amen‡bar’s culthit ABRE LOS OJOS.
Crowe legt in verschillende interviews een oprechte bewondering voor de oorspronkelijke film aan de dag en motiveert zo indirect het feit dat veel scènes uit ABRE LOS OJOS vrijwel ongewijzigd in VANILLA SKY zijn opgenomen. Maar tegelijkertijd vond de Amerikaan dat aan de elliptische Spaanse film nog een aantal hoofdstukken ontbraken – en juist die hoofdstukken moeten dus de meerwaarde van zijn versie bepalen. In dit opzicht is VANILLA SKY niet zozeer een kopie, als wel een appendix voor ABRE LOS OJOS waarmee die film in retrospectief inderdaad aan begrijpelijkheid wint. Wat niet per se een voordeel is.
De complexe plot van ABRE LOS OJOS is in grove lijnen intact gebleven. Nog steeds gaat het om een ijdele, onvolwassen yup, in dit geval de door Tom Cruise gespeelde David Aames, die door het noodlot een mismaakt gezicht krijgt toebedeeld en zich vanaf dat moment gedwongen ziet onder het oppervlak van zijn luizenleventje te kijken. En ook hier worden heden en verleden, leven en dood, werkelijkheid en droom zonder schroom door elkaar gemengd. VANILLA SKY is daarom zeker niet de ‘crowd pleaser’ die het door de sterrencast en de met popsongs volgepropte soundtrack wel degelijk lijkt. Crowe laat het echter net niet zover komen dat je aan het eind van de film met een wazig hoofd achterblijft. Meer dan Amenábar geeft hij een duidelijke betekenis aan de steeds irreëlere wendingen in Aames’ leven, een benadering die zich al aankondigt in de droomscène waarmee VANILLA SKY opent. Net als in ABRE LOS OJOS waant het hoofdpersonage zich hier in een volledig uitgestorven wereld (New York tijdens spitsuur!). Maar waar Amenábar een maximum aan spanning creëert door de soundtrack aanvankelijk compleet te laten zwijgen, op de galmende voetstappen van het personage na, schreeuwt een door energieke liedjes begeleide Cruise het in VANILLA SKY uit alsof hij juist ervan geniet om letterlijk alleen op de wereld te zijn. De nachtmerrie uit ABRE LOS OJOS wordt hier een heuse wensdroom. Niet voor niets zegt Aames’ psychiater dat het bij je jeugd hoort om te geloven dat je als enige voor altijd zult blijven leven.
Crowe koppelt op deze manier telkens een licht-levensbeschouwelijke visie aan de vertrouwde scènes, zoals hij ook de verschillende personages duidelijker gestalte weet te geven. De yup is een veel geloofwaardiger figuur dan zijn tegenhanger uit ABRE LOS OJOS, hetgeen ook voor sommige bijrollen geldt. Zo krijgt het personage van de jaloerse minnares (Diaz), dat in ABRE LOS OJOS weinig meer te doen had dan haar rijke vriendje in puin rijden, in VANILLA SKY door de sterke tekst enige gelegenheid om tot een dubbelzinnig, tragisch mens uit te groeien. Met deze nadruk op verdieping boet het oorspronkelijke gegeven weliswaar aan spanning in, maar het gaat Crowe dan ook om andere effecten dan beklemming en vervreemding. VANILLA SKY slaagt er tot op zekere hoogte in de grens tussen droom en daad op een spirituele manier te verkennen – iets wat ABRE LOS OJOS ook al had kunnen doen, wanneer Amenábar er de tijd voor had genomen.
En toch – de heimwee naar het origineel blijft knagen. ABRE LOS OJOS was een filmisch labyrint zoals ze zelden nog gemaakt worden, en het compleet verdwalen maakt wat mij betreft juist deel uit van het kijkgenot. Met zijn ‘cover’ geeft Crowe aan Amenábar’s film een zinnige, overtuigende interpretatie, die nauwelijks een vraag onbeantwoord laat. Om die reden had ik VANILLA SKY, als ik eerlijk ben, nooit willen zien.
Copyright Kevin Toma. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Origineel gepubliceerd in Schokkend Nieuws #54, voorjaar 2002.
