‘Heer, bevrijd me van deze gedachten.’ De epilepsieaanvallen van het titelpersonage zijn al angstaanjagend genoeg, maar regisseur Joachim Trier laat je in het horrordrama THELMA vooral ook de horror voelen van religieuze en seksuele repressie.
In de openingsscène van THELMA loopt een zesjarig meisje in een rood jasje met haar vader door het ijskoude Noorse landschap. Ze ziet een vis onder het ijs wegschieten. Hij glimlacht. In het berijpte bos laadt hij zijn geweer. Wanneer ze een hert zien lopen legt hij aan. Ze kijkt ademloos toe… en de kijker ook, want Joachim Trier maakt al in de eerste drie minuten duidelijk dat THELMA geen gewoon coming of age-drama is.
Thelma (Eili Harboe) is een Noorse studente. Ze woont in Oslo, ver van haar strenggelovige ouders. Een telefoongesprek vroeg in de film geeft je meteen de kriebels. Vader en moeder spreken met fluwelen stem en ongeveinsde betrokkenheid, maar controleren hun dochter tot in elk detail. Een achteloze opmerking over de evolutie levert haar een oudtestamentische terechtwijzing op: ‘Je houding bevalt me niet (…) Kennis maakt je niet superieur.’. Later blijkt dat Thelma’s vader ook fungeert als haar arts en biechtvader… Uiterlijk blijft Thelma een gehoorzame dochter, ze buigt het hoofd en vertelt haar ouders gewoon niet alles – maar haar lichaam en haar onderbewuste komen in opstand. Tijdens een les krijgt ze een soort epilepsieaanval terwijl buiten de vogels om onverklaarbare redenen tegen het raam beginnen te vliegen. Ze droomt van groenzwarte slangen.
Joachim Trier is geen doorsnee horrorregisseur. Zijn eerdere films REPRISE (2006), OSLO 31 AUGUST (2011) en LOUDER THAN BOMBS (2015), waren arthouse-drama’s en THELMA is oppervlakkig bezien ook gewoon een film over een jong meisje dat zich probeert te ontworstelen aan haar religieuze ouders. De subplot – Thelma wordt verliefd op medestudente Anja (Kaya Wilkins) – is ontroerend in beeld gebracht en prachtig geacteerd. Toch vertelt Trier in het interview dat Ronald Simons met hem had voor Schokkend Nieuws #129 dat hij een enorme fan is van Dario Argento en David Cronenberg – en dat kun je ook zien.
Je merkt het bijvoorbeeld in de schitterende scène tijdens een balletvoorstelling. De muziek, de half ontklede moderne dansers, de zachte strelingen van Anja naast haar in het duister… het wordt Thelma allemaal teveel. Ze probeert een nieuwe epilepsieaanval te onderdrukken terwijl het enorme lampenhuis bovenin de zaal onverklaarbaar begint te vibreren. Trier brengt het in beeld met een spanning en visuele flair die zich kan meten met het beste werk van Argento of Darren Aronofsky’s BLACK SWAN (2010). De scène in het uitgestorven zwembad moet haast wel een eerbetoon zijn aan CAT PEOPLE (Jacques Tourneur, 1942), een andere horrorklassieker over vrouwelijke seksuele repressie. Ook JACOB’S LADDER (Adrian Lyne, 1990) en THE DEAD ZONE (David Cronenberg, 1983), verhalen over psychische krachten en dissociatie, zijn duidelijke invloeden.
Die zwembadscène en de scènes in het ziekenhuis waar Thelma een behandeling met stroboscopisch licht ondergaat, zorgen voor echt benauwende momenten. Trier slaagt er heel knap in psychologisch drama te verbinden met echte horror – en echte erotiek. Thelma heeft, wanneer ze een jointje krijgt aangeboden, een visioen vol angst en verlangen. Overduidelijk schatplichting aan het beroemde schilderij Die Sünde van Franz von Stuck, is het zowel een van de mooiste, als een van griezeligste, als een van de meest sensuele filmmomenten van 2017. Sla je Bijbel er maar op na: komt niet bijna alle angst voort uit verlangen?
Distributeur: Imagine. BE 29 november, NL 7 december 2017. Copyright Barend de Voogd. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd 6 november 2017.
