In 1960 schreef Alfred Hitchcock filmgeschiedenis met zijn taboedoorbrekende douchescène in PSYCHO. 57 jaar later zijn fans en deskundigen er nog steeds niet over uitgepraat en wordt in de documentaire 78/52 de scène voor de zoveelste keer tot op het bot geanalyseerd.
Meteen maar met de deur in huis: 78/52 zal filmgeeks en die-hard fans van Hitchcock waarschijnlijk niet veel nieuwe inzichten geven. Voor hen is de documentaire hooguit interessant als een goed gemaakt feest der herkenning met alle bekende feitjes, anekdotes, interpretaties en analyses. Chocoladesiroop als bloed. Check! De brijante inval van componist Bernard Herrmann om alleen violen te gebruiken. Check! Hitchcocks fascinatie voor voyeurisme. Check! De invloed van de scène en de film op moderne cinema in het algemeen en het horrorgenre in het bijzonder. Dubbelcheck! Voor wie nog weinig tot niets weet over PSYCHO en/of Hitchcock is 78/52 een prima stoomcursus.
De mysterieuze titel van de documentaire is een verwijzing naar de lengte van de douchescène: 78 shots in 52 seconden. Anderhalf uur om zo’n korte scène te analyseren lijkt een beetje te veel van het goede, maar voor een goede analyse heb je nu eenmaal context nodig. En dus wordt met name in de eerste helft van de documentaire niet alleen de rest van PSYCHO besproken, maar komen ook de carrière van Hitchcock en de Amerikaanse samenleving en filmindustrie anno jaren ’50 en ‘60 in vogelvlucht voorbij. Het is een zorgvuldig opgebouwde trechter die ons in ruim 40 minuten uiteindelijk naar de beruchte scène zelf leidt, waarna de analyse echt losbarst. Wat dat betreft volgt de documentaire dezelfde opbouw als PSYCHO. Een bewuste keuze, vertelde regisseur Alexandre O. Philippe in een interview met journalist/filmmaker Bilge Ebiri. “I structurally wanted the film to be a mirror image of PSYCHO. In the sense that you spend the first forty or so minutes setting up that scene, and what it did for culture, and then right around the forty-minute mark, which is where the shower scene happens in PSYCHO, you essentially get into the deconstruction of it.”
De belangrijkste bouwstenen van 78/52 zijn de anekdotes en inzichten van regisseurs, acteurs, producenten, editors, sound designers, componisten, schrijvers en filmhistorici. Niet alle bijdragen zijn even interessant. Het enthousiasme van acteur Elijah Wood en producenten Josh Waller en Daniel Noah, die gezellig naast elkaar op een luie bank zitten, is aanstekelijk, maar inzichtelijk zijn hun opmerkingen niet. Ook regisseur Richard Stanley komt helaas niet veel verder dan wat open deuren. Hoogtepunten zijn de smakelijke anekdotes van Janet Leighs body double Marli Renfro en de indrukwekkende shot-voor-shot analyse van editor Walter Murch. Amusant en interessant is ook de sequentie over de totstandkoming van het misselijkmakende geluid van de messteken.
Ook de master of suspense zelf komt aan het woord door middel van fragmenten uit oude interviews, waaronder het bekende Hitchcock/Truffaut interview, en de trailer van PSYCHO. Philippe steekt gelukkig niet onder stoelen of banken dat Hitchcock zelf vaak nogal laconiek reageerde op alle loftuitingen. “The content was, I felt, rather amusing and… a big joke.” Misschien was het koketterie of misschien snapte Hitchcock echt niet what all the fuss was about. Het maakt eigenlijk ook niet uit, want uiteindelijk bepaalt niet de maker maar het publiek of een kunstwerk een meesterwerk is.
Distributeur: Dogwoof. NL/BE 6 december 2017. Copyright Erik van ’t Holt. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd 8 december 2017.
