Dankzij mensen als Jan Kounen associëren we tegenwoordig de Franse cinema niet meer automatisch met eindeloos intellectueel geleuter in complexe relatiedrama’s. Generaliseer ik? Kounen begon!
(Gezamenlijke bespreking van DOBERMANN en JAN KOUNEN 4 FILMS)
Want dobermann streeft zo hartstochtelijk naar de volstrekte antithese van het zojuist beschreven stereotype, dat de film welhaast verstrikt raakt in een dogmatisch pandemonium van modieuze actie en geweld. Kounens recalcitrantie wordt het best geïllustreerd door de scène waarin één van de handlangers van het titelpersonage na het popen zijn kont afveegt met een pagina uit het deftige filmtijdschrift Les Cahiers du Cinéma. De boodschap is duidelijk: de esthetiek van de in Nederland geboren Kounen is niet die van de nouvelle vague, maar die van videotheken en stripverhalen, van Tarantino en Rodriguez. Op die merites moeten we DOBERMANN dan ook beoordelen. En dan valt er veel te genieten. De figuur van Dobermann (Cassel), een schietgrage gangster die al in de wieg een vuurwapen in de schoot geworpen kreeg, is gebaseerd op de hoofdpersoon van een aantal pulpromans van schrijver Joël Houssin uit begin jaren tachtig. De schrijver zelf bewerkte zijn verhalen tot het script voor Kounens film. De plot is op z’n best rudimentair te noemen en draait in essentie om de jacht van de maniakale politieman Christini (Karyo) op Dobermann; in de klassieke traditie van deze thematiek zijn deze karakters twee zijden van dezelfde medaille. Binnen Kounens amorele universum is Dobermann een ‘sympathieker’ personage dan Christini, die er niet voor terugschrikt de vrouw van één van de gangsters voor de ogen van haar kind in de rug te schieten. Belangrijker dan de plot is een aantal individuele scènes, waarin Kounen zijn visuele flair tentoonspreidt, opzichtig koketteert met zware vuurwapens en zich uitleeft in botte humor (het tevergeefse geworstel van een politieman om een granaat uit zijn integraalhelm te krijgen, de bankovervaller die on the job voortdurend boze telefoontjes van zijn vrouw krijgt). Zelfs de ultieme confrontatie tussen Dobermann en Christini heeft in zijn cartooneske excessen iets komisch. Christini delft het onderspit, maar Karyo triomfeert als acteur; de doorgaans charismatische Cassel blijft wat flets en weet geen zwaar stempel op de film te drukken. Vóór DOBERMANN maakte Kounen diverse korte films, waarvan De Filmfreak er een viertal op een dvd heeft bijeengebracht. Méér nog dan DOBERMANN geven deze films een indruk van Kounens eigenzinnige talent. De eerste drie, CAPITAINE X, GISÈLE KÉROZÈNE en VIBROBOY, hebben een uitbundige filmstijl en een volledig gebrek aan narratieve logica gemeen; in alledrie de films is de atmosfeer zwanger van geweld of de dreiging daarvan. In CAPITAINE X (1994) slaagt een vuurpeloton er maar niet in zijn doelwit om te brengen; het hele verhaal wordt getoond vanuit het perspectief van de veroordeelde. In GISÈLE KÉROZÈNE (1989) zitten heksen op gemotoriseerde bezemstelen elkaar achterna tussen de Parijse kantoorflats. Het buitenissige VIBROBOY (1993) speelt zich af in een troosteloos woonwagenkamp. Een magisch voorwerp uit Mexico transformeert één van de bewoners in een voorhistorische godheid, die zijn razernij botviert op zijn vrouw en zijn buurman. Het meest verrassend is LE DERNIER CHAPERON ROUGE (1996), een sprookjesachtige, bijna poëtische interpretatie van het verhaal van Roodkapje en de Boze Wolf als horrorballet annex musical, waarin Emmanuelle Béart in een suggestief rood jurkje tussen de zingende paddestoelen en sprekende konijnen huppelt. Ondanks de relatief korte speelduur is deze dvd een zinvol document, niet alleen als studiemateriaal voor gevorderde Kounen-kenners, maar ook als zelfstandig product. De extra’s zijn niet spectaculair en omvatten naast een aardige ‘making of’ over DOBERMANN voornamelijk een fors aantal foto’s, storyboards en bijzonder lezenswaardige liner notes van onze eigen Oliver Kerkdijk.
*** / EXTRA’S *1/2 Copyright Matthijs Linnemann. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Origineel gepubliceerd in Schokkend Nieuws #57, p45.
