Het nieuwe seizoen van DOCTOR WHO heeft als hoofdthema empathie. En die empathie, die de serie van de kijker vereist, blijkt genoeg om zwaktes te overbruggen.
De eerste aflevering van het net afgelopen seizoen van DOCTOR WHO kreeg als naam ‘The Pilot’ mee. Niet alleen een verwijzing naar de antagonist uit de titel, een brandstof die de love-interest van nieuwe handlanger Bill (Pearl Mackie) tegen wil en dank veranderde in de piloot van een ruimteschip (don’t ask, het blijft DOCTOR WHO), maar vooral ook een aanwijzing dat deze aflevering leidend zou zijn voor het hele seizoen. Wat we hier in de aflevering zien, zijn twee elementen die door het hele seizoen op grotere en kleinere schaal terugkeren: de dynamiek tussen de Doctor en Bill als die van een leermeester en een leerling die tegengas geeft; en een thematische uitwerking van de voors en tegens van compassie en empathieDat laatste thema past precies binnen de lijn die de afgelopen seizoenen zijn opgebouwd rond Peter Capaldi’s uitwerking van The Doctor. In seizoen 8 was hij cynisch, maar werd zijn weerstand langzaam afgebroken. In seizoen 9 leert hij langzaam maar zeker het belang van compassie. In seizoen 10, de laatste waarin Peter Capaldi de dokter zal vertolken, komt dit verhaal tot een apotheose: bij vlagen heeft de dokter zoveel empathie voor de monsters en vijanden in zijn leven, dat hij daarbij de levens van mensen in de waagschaal stelt. Een andere valkuil van de dokter, die uiteindelijk grote problemen oplevert, is dat hij wel bereid is vriend en vijand een luisterend oor te geven, maar niet in staat lijkt te zijn zijn eigen zorgen te delen.
Dit is het duidelijkst in een drie-akter rondom een nieuwe schurkensoort, genaamd ‘The Monks’. Zij dreigen de aarde over te nemen, maar willen daarbij dat de mensheid zichzelf opoffert. Zowel in de escalering als in de oplossing van het conflict speelt vertrouwen een grote rol: de dokter snijdt zichzelf in de vingers door niet alles met zijn ‘companion’ Bill te delen en Bills gigantische empathische vermogen is wederom de sleutel tot een oplossing. Bijna elke episode gaat over de voors en tegens van empathie: of het nu robots zijn die empathie op een verkeerde manier aanleren en daardoor dodelijk worden, of het conflict tussen Picten en Romeinen waar de TARDIS een mediator in blijkt, elke keer blijkt praten over problemen een oplossing of een valkuil.
Dit is het beste te zien in de arc rondom Bill en de Doctor. Pearl Mackie en Peter Capaldi hebben een fantastische chemie. Zij is niet op haar mond gevallen en legt hem regelmatig het vuur aan de schenen als zij een gebrek aan emotie in hem ontwaart, en hij pakt met verve de rol op van professor die haar belangrijke handvaten biedt in het navigeren van een oneindig groot universum.
Een vergelijkbare chemie is er ook tussen Capaldi en Michelle Gomez, die Missy, de vrouwelijke versie van The Master, speelt. Zij is de grote antagonist dit seizoen, de grootste beproeving wanneer het aankomt op The Doctors empathische vermogens en hoogmoed. Gomez schmiert er op los, maar krijgt ook heerlijke dialogen. Zeker in de tweedelige seizoensfinale, die behoort tot één van de sterkste afsluitende episodes van de nieuwe Doctor Who-reeks.
Ondanks dat de serie thematisch rijk is en fantastische acteerprestaties en personages kent, is de uitwerking bij vlagen beduidend minder. Ondanks dat de emotionele logica vaak kloppend is, banjeren de schrijvers met zevenmijlslaarzen door de plot heen, wat ten koste gaat van de logica van het verhaal zelf. Vaak had je graag iets meer ruimte gewild om de plotontwikkelingen rustiger uit te werken, of, juist tegenovergesteld bij de verhaallijn rond ‘The Monks’, dat overtollig materiaal weggesneden was.
Een ander probleem is dat Steven Moffat (SHERLOCK) als showrunner erg steunt op oude successen. De conclusie van ‘Smile’ is nagenoeg gelijk aan die van ‘The Doctor Dances’, terwijl de conclusie van de seizoensfinale op sommige punten erg doet denken aan de afloop van seizoen negen. Ook de pogingen van Moffat om zoveel mogelijk oude monsters, waarvan sommige al jaren lang niet gezien, nog even langs te laten komen voelt geforceerd. Het is heerlijk de ‘Mondassian Cybermen’ weer te zien, en dat de modernere incarnaties (gewoon ‘Cybermen’) ook opduiken neem ik voor lief, maar had The Master werkelijk zoveel aandacht nodig? Laat staan dat we zaten te wachten op de terugkeer van de Ice Warriors en Alpha Centauri. Ook de last-minute plottwist voelt iets teveel als een knieval naar de nostalgie. De Daleks komen dit seizoen maar in één scène voor, wat voor de verandering wel eens prettig is.
Hoe dan ook wordt dit het laatste seizoen van Peter Capaldi, maar de hoop blijft dat Pearl Mackie terugkeert. Zij is de grote reden dat de emotionele diepgang van dit seizoen ook echt werkt, want ze is een acteerkanon die zowel hartverscheurend kan huilen als over een ontwapenend gevoel voor humor beschikt. Zonder haar hadden veel van de verhaallijnen minder goed gewerkt en het is op conto van haar chemie met Capaldi en Gomez te schrijven dat we als kijker veel van de oneffenheden in plotopbouw pas na het kijken doorhebben. Het blijkt namelijk best wel moeilijk om te zeiken over plotgaten als je toch heel erg meeleeft tijdens het kijken zelf. Dat is het voordeel en gevaar van empathie.
DOCTOR WHO seizoen 10 was te zien bij de BBC. Copyright: Theodoor Steen. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op 5 juli 2017.
