De Spaanse filmlegende Jesús Franco had al toegezegd zich als eregast te laten onthalen door het Festival van de Fantastische Film, toen hem ter ore kwam dat ook een delegatie van Fantastic Factory, het genrelabel van het eveneens Spaanse productiebedrijf Filmax, was uitgenodigd. Onmiddellijk cancelde Franco zijn bezoek.
[Gezamenlijke recensie van FAUST, ARACHNID en DAGON]
De reden: Filmax zou onder het mom de nationale filmcultuur te bevorderen oneigenlijk gebruik maken van overheidsgelden en stiekem Amerikaanse films voor de internationale markt produceren. Met zulke oplichters wenste de veteraan niet in één ruimte te verkeren. Strikt formeel gesproken zit Franco ernaast, want cast en crew van de Fantastic Factory-producties zijn van overwegend Spaanse origine. Anderzijds onderscheiden Engelstalige FF-producties als FAUST, DAGON en ARACHNID zich uiterlijk inderdaad nauwelijks van Amerikaanse direct-to-video-pulp. Als er al boze opzet in het spel was, dan heeft die niet de beoogde vruchten afgeworpen. Alle drie de genoemde films bleken op de thuismarkt geduchte commerciële flops. In een interview in Schokkend Nieuws #58 uitte Brian Yuzna, sinds een paar jaar als producent verbonden aan FF, dan ook zijn bezorgdheid over de toekomst van het label dat in Yuzna’s visie als merknaam uiteindelijk even herkenbaar zou moeten worden in genrekringen als dertig tot veertig jaar geleden het Britse Hammer. Inmiddels ziet die toekomst er dankzij de meer dan één miljoen Spaanse bezoekers van DARKNESS alweer wat zonniger uit, maar kwalitatief moet er nog veel verbeterd worden. Het door Yuzna zelf geregisseerde FAUST speelt zich af in een door de gelijknamige comic gedicteerde fantasiewereld, waar een kunstenaar de hulp van de Duivel inroept om zijn vermoorde vriendin te wreken. FAUST werd gedraaid op Spaanse lokaties, maar in een poging alles er zo Amerikaans mogelijk uit te laten zien, belandt de film in een onaantrekkelijk niemandsland, bij elkaar geknutseld uit goedkope sets en low budget-cgi. De tragiek van hoofdpersoon John Jaspers (een woordspeling op de naam van de wegbereider van de Amerikaanse pop-art, Jasper Johns?) komt in de onbeholpen vertolking van Bob Fosko-lookalike Mark Frost geen moment uit de verf, terwijl Andrew ‘Wishmaster’ Divoff als een kruising tussen mode-ontwerper Karl Lagerfeld en John Malkovich op een off-day de zoveelste fletse booswicht aan zijn toch al niet indrukwekkende filmografie toevoegt. Het acteren in Jack Sholders ARACHNID is van een iets acceptabeler niveau, maar hier vormt het scenario een nog groter struikelblok dan bij FAUST. Plaats van handeling is een Zuidzee-eiland waar een reusachtige spin van buitenaardse afkomst de leden van een expeditie in het nauw drijft. Sholder, die met ALONE IN THE DARK en THE HIDDEN ooit een veelbelovende start maakte in het horrorgenre, regisseert zichzelf de vergetelheid in met een film waarvan de plot vrijwel non-existent is en toch te ingewikkeld blijkt voor een logische afwikkeling. Want waarom wordt het monster in de proloog zo nadrukkelijk als buitenaards wezen gepresenteerd, wanneer daar in het vervolg van de film geen woord meer aan wordt vuilgemaakt? Veruit de beste van het trio is DAGON van Stuart Gordon. Net als Gordons debuut RE-ANIMATOR losjes gebaseerd op werk van cultauteur H.P. Lovecraft, vertelt de film het verhaal van een Amerikaans stel dat in een Spaans vissersdorpje strandt, waarvan de inwoners het katholieke geloof hebben ingeruild voor de verering van de zeegod Dagon. Gevolg van de bekering is dat alle dorpelingen langzaam maar zeker in visachtige wezens veranderen die met mensenoffers hun nieuwe god gunstig proberen te stemmen. Voor een project dat zo’n twintig jaar onderweg is geweest, en onder de titel Shadow over Innsmouth een haast legendarische status verwierf als een van de beste onverfilmde scenario’s ooit, is de film bescheiden van ambitie. DAGON neemt zichzelf niet al te serieus, maar bedient de liefhebber met een mix van atmosfeer, humor en bloederigheid die onder regie van Gordon wonderwel in balans blijft. Het schijnbaar uitgestorven, in een waas van regen gehulde dorpje is de nachtmerrie van iedere verdwaalde toerist en als toneel van nakend onheil al bijna even veelbelovend als het Venetië uit DON’T LOOK NOW, het Summerisle uit THE WICKER MAN of het zonovergoten vakantie-eiland uit de obscure Spaanse klassieker QUIÉN PUEDE MATAR A UN NIÑO. Maar als we aan het eind van de film een blonde stoot naakt boven een put zien hangen als offer aan de god Dagon, heeft de grimmige atmosfeer alweer plaatsgemaakt voor de uitbundige ranzigheid van een Italo-shocker anno 1980. Ook leuk. Maar niet leuk genoeg voor het Spaanse publiek, dat DAGON net zo hard negeerde als FAUST en ARACHNID en wel massaal voor het saaie maar glossy DARKNESS viel. Inmiddels verscheen van Yuzna zelf BEYOND RE-ANIMATOR; met zijn krankzinnige geweldsexplosies een traktatie voor de fans, maar op het eerste gezicht alweer geen film waarmee de Spaanse markt veroverd zal worden. De toekomst van Fantastic Factory blijft ongewis. *** Copyright Phil van Tongeren. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Origineel gepubliceerd in Schokkend Nieuws #59, p29.
