Wat maakt de dvd tot de ultieme natte droom voor cinefielen? Wat mij betreft niet de (potentieel) perfecte beeld- en geluidskwaliteit, noch de mogelijkheid om special movie gold platinum collector’s deluxe editions vol te proppen met urenlange extra features, hoewel beide natuurlijk niet te versmaden zijn. Nee, vóór alles komt toch wel de mogelijkheid om – veel meer nog dan dat al met video het geval was – eindelijk kennis te kunnen maken met films waarvan je nooit gedacht had ze nog eens met eigen ogen te zullen aanschouwen. De onlangs door Turner Classic Movies uitgebrachte Lon Chaney Collection is zo’n geval.
(gezamenlijke bespreking van THE ACE OF HEARTS, LAUGH, CLOWN, LAUGH en THE UNKNOWN)
Voor horrorfans met een beetje historisch besef is Lon Chaney, ‘The Man of a Thousand Faces’, natuurlijk een der oervaders van het genre. Jaren voordat Bela Lugosi de mantel van DRACULA (1930) droeg en Boris Karloff in de schoenen van het monster van FRANKENSTEIN (1931) rondkloste, ging Chaney al gebukt onder de bochel van Quasimodo, THE HUNCHBACK OF NOTRE DAME (1923), en bespeelde hij het orgel van de Parijse opéra in zijn creatie van de verminkte Eric, THE PHANTOM OF THE OPERA (1926). In totaal was Chaney (1883-1930) te zien in meer dan 150 films en hoewel het merendeel daarvan niet onder het horrorgenre ressorteert, wordt hij tot op de dag van vandaag toch vooral daarmee geassocieerd. Waren THE HUNCHBACK en THE PHANTOM altijd vrij makkelijk verkrijgbaar, voor het merendeel van Chaney’s andere films geldt dat bepaald niet. Maar dankzij het wonder dat dvd heet kunnen gewone stervelingen nu thuis voor de buis kennismaken met een drietal zwijgende meesterwerken uit ‘s mans imposante oeuvre: THE ACE OF HEARTS (Wallace Worsley, 1921), LAUGH, CLOWN LAUGH (Herbert Brenon, 1928) en THE UNKNOWN (Tod Browning, 1927). Alledrie zijn onder auspiciën van Turner Classic Movies zo fraai mogelijk gerestaureerd, hoewel dat met name in het geval van THE ACE OF HEARTS behelpen moet zijn geweest. Alledrie zijn het ook melodrama’s van de zuiverste soort, waarin Chaney gekweld wordt door onmogelijke liefdes. In THE ACE OF HEARTS is hij een terrorist (!) die verliefd is op een vrouwelijke collega, voor wie De Zaak voor De Liefde gaat. In LAUGH, CLOWN, LAUGH is hij een clown die verliefd wordt op een beeldschone koorddanseres, een weesmeisje dat hij zelf heeft opgevoed. Hoewel zij uiteindelijk met heel heur hart voor hem kiest, pleegt hij toch zelfmoord omdat hij ervan overtuigd is dat zij hem voor het lapje houdt. Over melodrama gesproken. En in het absolute meesterwerk van de collectie, THE UNKNOWN, vertolkt Chaney de rol van de armloze messenwerper Alonzo die hopeloos verliefd is op zijn assistente Estrellita, een piepjonge Joan Crawford. Ook de sterke man Malabar (Norman Kerry) doet verwoede pogingen om Estrellita voor zich te winnen, maar zij moet niets van hem hebben omdat zij er niet tegen kan door mannen aangeraakt te worden. Terwijl Alonzo, eigenlijk een dief op de vlucht die zijn armen op zijn rug gebonden heeft, in een ultieme poging om Estrellita voor zich te winnen zijn armen daadwerkelijk laat amputeren, overwint zij haar fobie en legt het aan met Malabar. Douglas Sirk, eat your heart out, maar intussen zullen sommige lezers zich zo langzamerhand wel serieus beginnen af te vragen wat deze dvd-collectie nu precies het bespreken in SN waard maakt. Welnu, naast deze drie films en twee korte documentaires over een door Turner uitgeschreven prijsvraag die leidde tot enkele schitterende nieuwe scores bij de Chaney-films, bevat de Lon Chaney Collection ook nog de DOCUMENTAIRE LON CHANEY: A THOUSAND FACES en een fotografische reconstructie van de legendarische verloren film LONDON AFTER MIDNIGHT (Tod Browning, 1927). De documentaire is goed geresearched en bevat een schat aan fragmenten, foto’s en interviews, o.a. met Chaney’s zoon Lon jr. en diens kleinzoon Ron, thans de beheerder van Chaney’s nalatenschap. De laatste bekende kopie VAN LONDON AFTER MIDNIGHT ging in 1960 verloren bij een archiefbrand en sindsdien nam de film bijna mythische proporties aan. In een korte inleidende documentaire komen diverse ooggetuigen aan het woord, van wie sommigen deze status bevestigen terwijl anderen hem ontkennen. Als de fotoreconstructie van Rick Schmidlin één ding duidelijk maakt, dan is het wel dat Chaney’s permanent grijnzende (namaak)vampier – ‘The Man in the Beaver Hat’ – ook anno 2003 nog angstaanjagend is. Of de film zelf, eerder een whodunit dan een horrorfilm, daadwerkelijk een verloren meesterwerk is moet betwijfeld worden, maar de diehards mogen deze reconstructie natuurlijk niet missen. In 1935 maakte Tod Browning overigens MARK OF THE VAMPIRE, een remake van LONDON AFTER MIDNIGHT waarin Bela Lugosi de rol van Chaney voor zijn rekening nam. Deze is zonder problemen verkrijgbaar op dvd. De Lon Chaney Collection is een bijzonder fraaie en goed gedocumenteerde dvd-collectie met fascinerende bonusmaterialen. Een must voor elke cinefiele horrorfan.
films **** / extra’s **** Copyright 2004 Jan Doense. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Origineel gepubliceerd in Schokkend Nieuws #61, p44.
