BLU-RAY | Hammer, de legendarische Britse producent van gothic horror, verkeerde rond 1970 in een diepe identiteitscrisis. De vampierfilm TWINS OF EVIL toont de symptomen. Blote borsten én een Victoriaanse moraal.
De filmliefhebber kwam ogen te kort in 1971: DIRTY HARRY, THE FRENCH CONNECTION, STRAW DOGS, A CLOCKWORK ORANGE, A FISTFUL OF DYNAMITE, KLUTE, THE LAST PICTURE SHOW, DUEL, THX 1138… Zelfs in Nederland werd geschiedenis geschreven: Pim & Wim bliezen de filmkeuring op met hun ondeugende sekssoap BLUE MOVIE, Paul Verhoeven maakte z’n debuut met het vrijpostige WAT ZIEN IK!? En tja, dan was er ook nog TWINS OF EVIL, de nieuwe vampierfilm van het zieltogende Hammer en de zoveelste halfslachtige poging van de Britten om de tijdgeest bij te benen.
Dat het niet goed ging met de studio die eind jaren vijftig het horrorgenre zo rigoureus had afgestoft met THE CURSE OF FRANKENSTEIN (1957) en DRACULA (1958), is zwak uitgedrukt. Terwijl rauw realisme na BONNIE AND CLYDE (1967) allang tot mainstream-Hollywood was doorgedrongen, en horror met NIGHT OF THE LIVING DEAD (1968) een drastische verjongingskuur had ondergaan, hield Hammer angstvallig vast aan zijn formule van vleermuisgefladder in een onbestemde historische setting. Met dien verstande dat de seksuele revolutie niet geheel ongemerkt aan de Britten voorbij was gegaan. Blote borsten waren geen taboe meer in de bioscoop en ook op close-ups van bloederige stompjes hoefde minder beknibbeld te worden.
TWINS OF EVIL heeft het allemaal, maar speelt zich traditiegetrouw af tegen een historisch decor (17de-eeuws Duitsland), waarin de aristocratische vampier Karnstein en een groepje heksenjagers onder leiding van Peter Cushings starre Gustav Weil de plaatselijke boerenbevolking terroriseren. Terwijl graaf Karnstein zijn bloedlust botviert, smakken Weil en co. de ene welgevormde deerne na de andere op de brandstapel. Enter de tweelingzusjes Maria en Frieda, die ieder een kant van dezelfde medaille vertegenwoordigen. Maria kuis en voorzichtig, Frieda zinnelijk en roekeloos.
De schizofrenie die zich via de tweelingzusjes in de subtekst van de film nestelde, openbaarde zich onbedoeld ook op andere niveaus. De dertigjarige regisseur John Hough maakte met TWINS OF EVIL zijn debuut voor Hammer, net als de tien jaar oudere scenarist Tudor Gates, die drie jaar eerder medeverantwoordelijk was geweest voor de psychedelica van Bava’s DANGER: DIABOLIK en Vadims BARBARELLA. Maar in plaats van Hough en Gates de boel eens grondig te laten opfrissen, zadelde Hammer het duo op met ouwe koek: weer zo’n kasteel vol toortsen en spinnenwebben.
En daar bleef het niet bij qua tegenstrijdigheden. Cushings personage, duidelijk geïnspireerd op dat van Vincent Price als witchfinder general in de gelijknamige klassieker van Michael Reeves uit 1968, weerspiegelt een eigentijds antiklerikaal sentiment. Maar wordt de heksenjacht in de film afgestraft als bijgeloof, de archaïsche vampierfolklore waarmee de studio groot is geworden wordt krampachtig gecontinueerd. In de uitvoerige, 84 minuten lange documentaire The Flesh and the Fury: X-Posing Twins of Evil, die zowel aan de blu-ray als de dvd is toegevoegd, vertelt acteur Damien Thomas (Karnstein) dat Hough hem opdroeg zijn tekst zo ‘Shakesperiaans’ mogelijk te declameren. Over krampachtig archaïsch gesproken…
Ook de seks kreeg een ambivalente behandeling. TWINS OF EVIL was na THE VAMPIRE LOVERS (1970) en LUST FOR A VAMPIRE (1971) officieel het sluitstuk van een op het werk van schrijver Sheridan Le Fanu (1814-1873) gebaseerde Carmilla-trilogie. De lesbische erotiek uit de beide voorgangers speelt in TWINS OF EVIL nauwelijks een rol, maar er wordt wel degelijk van twee walletjes gegeten. Terwijl de film met een flinke scheut sexploitation de nieuw verworven vrijheid viert, houdt hij zijn publiek tegelijk een conservatieve moraal voor. (Spoiler!). De seksueel actieve Frieda wordt door de puriteinse Weil onthoofd, de kuise Maria eindigt in de armen van de koene Anton (David Warbeck) Overigens vonden de filmmakers hun tweelingzusjes – de toen 19-jarige Mary en Madeleine Collinson – op de pagina’s van Playboy, waarin ze in oktober 1970 als Playmates of the Month figureerden.
Meer dan veertig jaar later is TWINS OF EVIL als product van zijn tijd, én van Hammers indentiteitscrisis, interessanter dan om zuiver intrinsieke redenen. Hoewel bij lange na niet de beroerdste titel uit de studiocatalogus, markeert de film het begin van een lijdensweg die pas eind jaren zeventig zou eindigen. ‘They started out being shocking, they were beginning to look cosey’, vat schrijver/criticus Kim Newman de problematiek in de documentaire helder samen. ‘Knus’ dus. Een paar jaar later was de horrorrevolutie met THE EXORCIST (1973) en THE TEXAS CHAIN SAW MASSACRE (1974) een feit. En waar kwam Hammer rond die tijd mee aanzetten? Met FRANKENSTEIN AND THE MONSTER FROM HELL, het zoveelste gothic kostuumdrama, inclusief de blond bepruikte zestiger Peter Cushing.
Extra’s: ***
Di: Synapse Films. Copyright Phil van Tongeren. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Gepubliceerd in Schokkend Nieuws #98, oktober/september 2012.
