I Saw the TV Glow(2024)

Afgelopen zaterdag was Jane Schoenbruns tweede speelfilm I SAW THE TV GLOW te zien tijdens Club Imagine. Het meedogenloze verhaal over isolatie, nostalgie en verloren identiteit is een serieuze kanshebber voor de titel beste film van 2024.

Brugklasser Owen (Ian Foreman) is een eenzame, schuchtere jongen die de alternatieve tiener Maddy (Brigette Lundy-Paine) ontmoet. Ze vraagt hem of hij ooit de televisieserie THE PINK OPAQUE heeft gezien, hij antwoordt dat hij zo laat niet mag opblijven. Het twee jaar oudere meisje nodigt hem stiekem uit om bij haar te kijken. THE PINK OPAQUE is een milde horrorserie voor tieners waarin twee vriendinnen hun telepathische verbinding gebruiken om iedere week een ander monster te verslaan. De timide Isabel en de stoere Tara moeten uiteindelijk de ‘Big Bad’ die overal achter zit verslaan. Zijn naam is Mr. Melancholy, het mannetje op de maan. Owen raakt even gefascineerd met de serie als Maddy en het tweetal vindt via het televisietoestel een verbinding die ze eerder ontliepen in hun typische Amerikaanse buitenwijk. 

Maddy lijkt aanvankelijk het cliché van de tiener die overal te cool voor is, maar al snel blijkt dat er onder haar koele façade een vulkaan van woede ligt. Tara is haar favoriete personage uit THE PINK OPAQUE, een klassiek geval van aantrekking en identificatie in gelijke mate. ‘She’s super hot and she doesn’t take shit from anybody. Plus she is an expert on demonology.’ Ze concludeert dat Owen meer lijkt op Isabel, een idee waar hij niet tegenin gaat. Als Owen ouder wordt neemt Justice Smith de rol over, misschien iets te vroeg, want de achtentwintigjarige acteur verschijnt al wanneer Owen veertien wordt. Dit is echter geen flater: Schoeberg maakt een punt over hoe wij tijd ervaren.

Drie jaar geleden was de Nederlandse première van de debuutfilm van Schoenbrun ook op Club Imagine te zien. WE’RE ALL GOING TO THE WORLD’S FAIR is een van de beste horrorfilms over het internet zoals het de laatste tien jaar functioneert. In die film ervaart tiener Casey ook extreme isolatie, en duikt ook een andere wereld in met de technologie die tot haar beschikking is. Online ontdekt ze een horrorrollenspel waar ze een gemeenschap vindt, maar waar een afgezonderde tiener ook makkelijk ten prooi kan vallen aan volwassenen met verkeerde bedoelingen. Casey is een uiterst herkenbaar personage, een tiener zoals er miljoenen rondlopen. Ik heb vanaf mijn veertiende jarenlang op Omegle gezeten, en heb daar vriendschappen gemaakt die tot op de dag van vandaag stand hebben gehouden. Maar vooral heb ik veel dingen gezien en gelezen die totaal ongeschikt waren voor een minderjarige. Die kwetsbaarheid weet Schoenbrun in WORLD’S FAIR geweldig te vangen. Hun sterkste kracht als filmmaker is hun onbuigzame eerlijkheid over hoe het voelt om jong en alleen te zijn.

Ook de volwassenen in I SAW THE TV GLOW zijn niet te vertrouwen. Maddy vertelt de jonge Owen nonchalant dat als haar vader een jongen in huis ontdekt, ze weer een gebroken neus kan verwachten. Owens moeder (Danielle Deadwyler) lijkt de beste bedoelingen te hebben, maar na haar overlijden blijft hij alleen achter met zijn afstandelijke vader Frank, angstaanjagend gespeeld door Fred Durst. Hoewel Frank zijn zoon niet mentaal of fysiek mishandelt, hangt er een constante dreiging over het huis. Als Owen vraagt of hij een uur langer mag opblijven om THE PINK OPAQUE te kijken, reageert Frank ongeïnteresseerd: ‘Isn’t that a show for girls?’ Owen voelt zich overduidelijk ongemakkelijk in elk aspect van zijn leven en gedraagt zich als een schuw dier. Hoewel ze elkaar zelden spreken op school, zijn Owen en Maddy verbonden door de serie, net als Isabel en Tara via hun telepathie. Tot Maddy op een dag spoorloos verdwijnt. De enige aanwijzing die de politie heeft is haar televisieset, die brandend in de achtertuin is achtergelaten. Owens isolatie is compleet als THE PINK OPAQUE dezelfde dag wordt gecanceld, met een cliffhanger die fans met een soortgelijk trauma achterlaat als het oorspronkelijke einde van TWIN PEAKS in de jaren negentig.

De eerste helft van I SAW THE TV GLOW is misschien wat traag en spanningsloos voor sommige kijkers. WE’RE ALL GOING TO THE WORLD’S FAIR werd ook verdeeld ontvangen, er wordt nog steeds over gediscussieerd in de Schokkend Nieuws-appgroep. Schoebrun neemt inderdaad de tijd, en veel van de discussies tussen de personages komen erg monotoon en letterlijk over. Het is niet moeilijk om de metaforen over nostalgie en eenzaamheid te vinden. Tijdens dit deel zijn het vooral de verwijzingen naar de jaren negentig die naar voren springen. THE PINK OPAQUE is duidelijk gemodelleerd naar series als BUFFY THE VAMPIRE SLAYER en ARE YOU AFRAID OF THE DARK. De schurk Mr. Melancholy is een grijnzende kop in de maan, en verwijst zo naar de clip van het Smashing Pumpkins-nummer Tonight Tonight, die zelf weer refereerde naar LE VOYAGE DANS LA LUNE van George Méliès. De arcadehallen van ketens als Chuck E. Cheese worden aangehaald als de hel op aarde. Schoebruns blik op de jaren negentig is er een van alternatieve rock en tienerhorror, maar dan zonder de apathie die de jeugd van dat decennium vaak in de media wordt toegeschreven. De plot neemt halverwege echter een wending en hier verandert I SAW THE TV GLOW van een vrij goed en atmosferisch stukje nostalgie in een van de meest hartverscheurende en gruwelijke horrorfilms over de vergankelijkheid van het leven ooit gemaakt. 

Om de film recht te doen moet ik hier een paar dingen verklappen over wat er tegen het einde gebeurt. Als I SAW THE TV GLOW interessant klinkt, wacht dan even met het lezen van deze de volgende alinea tot je de film gezien hebt. 

Het is geen toeval dat Maddy zich zo met Tara identificeert, en hoewel hij het niet in woorden uitdrukt, ziet Owen zichzelf ook als Isabel, het mooie, gevoelige meisje dat hij niet kan zijn. Gedurende de film richt Owen zich regelmatig tot de kijker en portretteert de belangrijke mijlpalen uit zijn leven. Het voelt wat geforceerd, alsof de schrijvers geen betere manier konden verzinnen om deze informatie over te brengen. Totdat Maddy in haar donkerste bui aan Owen vraagt of zijn leven ook zo nep voelt, en de tijd zo snel voorbij gaat. Alsof hij een serie over zijn eigen leven aan het kijken is. Owen negeert haar theorieën, en weigert te ontsnappen uit wat zij ziet als een nepwereld. De jaren gaan voorbij, en Owen probeert een zo normaal mogelijk leven te leiden, maar het is overduidelijk dat hij eraan kapot gaat. Schoenbrun, die zelf identificeert als transfemme en non-binair, stopt hun film vol expliciete verwijzingen naar genderidentiteit. I SAW THE TV GLOW is uiteindelijk een horrorfilm over jezelf ontvluchten, over de angst om je ware ik te omarmen. En hoewel die angst begrijpelijk is, zeker in een repressieve omgeving, is een leven zonder zelfacceptatie nog vele malen gruwelijker. Hier ontluikt Justice Smiths optreden echt: hij speelt met ontluisterende emotie hoeveel pijn de realisatie doet dat je de verkeerde beslissing hebt gemaakt. Maar de film is niet hopeloos, eerder een waarschuwing. Bewandel dit pad niet, ontdek jezelf. Zoals er met krijt op de straat staat geschreven in een van de afleveringen van THE PINK OPAQUE: ‘There is still time.’