Claire Denis’ sciencefictionfilm HIGH LIFE is net zo spannend als een ruimtereis naar het dichtstbijzijnde zwarte gat op 99% van de snelheid van het licht. Anders gezegd: het klinkt fascinerend, maar duurt allemaal wel erg lang.
Monte (Robert Pattison) en zijn babydochter Willow trekken eenzaam door het heelal. Als hij daarbuiten zwevend in zijn ruimtepak een reparatie moet uitvoeren, hoort hij haar lieve gebrabbel over de intercom. Terug in de ruimtecapsule maakt hij een babyprakje voor haar klaar met een wortel en een pompoen uit de kunstmatige groentetuin. Verder gebeurt er niets. Er is niemand anders. Monte heeft de lichamen van zijn medepassagiers die in hypostase lagen een voor een gedumpt in het diepe, duistere niets.
Het middenstuk en daarmee het gros van HIGH LIFE is gewijd aan de vraag: hoe zijn Monte en zijn dochter daar zo beland? De trailer heeft ons het antwoord al gegeven dus ik beschouw het niet als een spoiler: Monte maakte deel uit van een groep criminelen die de keuze kregen tussen een terdoodveroordeling en dit ruimte-experiment. Hun missie was te proberen de rotatie-energie van het dichtstbijzijnde zwarte gat aan te wenden voor menselijk gebruik. Dit zogenaamde Penrose process is verder van geen belang voor de plot. Veel belangrijker is dat Dr. Dibs (Juliette Binoche) haar medereizigers voortdurend gedrogeerd houdt en onderwerpt aan een nogal onbegrijpelijk experiment met de menselijke voortplanting. Monte doet er niet aan mee, wat hem de bijnaam ‘Monk’ en ‘Mr. Blue Balls’ oplevert. Hij noemt Dr. Dibs op zijn beurt ‘Vultura’ en ‘Sjaman of Sperm’. Seks en zaad zijn duidelijk van groot belang in dit verhaal. Er is een speciale ruimte in het ruimteschip waar een mechanische dildo Dr. Dibs op haar wenken bedient. Iemand maakt ook gewag van de geur in de piepkleine capsule.
Een naar zaad riekend projectiel onderweg naar een groot zwart gat? De verworpenen der aarde die onze planeet moeten redden? Vader en dochter die uiteindelijk alleen overblijven? De symboliek is niet bepaald subtiel hier, maar de ideeën zijn opvallend genoeg om onze belangstelling te wekken. Wie de trailer ziet zal bovendien geneigd zijn een film met zoveel mooie beelden een serieuze kans te geven. Risico lopen in de bioscoop is altijd goed, maar wees wel gewaarschuwd: Claire Denis (35 RHUMS, BEAU TRAVAIL) is geen genreregisseur. ‘Director Claire Denis sets her sights on what it means to be human,’ schreef The Guardian in de vier sterren-recensie van HIGH LIFE. Ik kom niet verder dan twee skulls. Met de ambitie kan ik best leven: HIGH LIFE doet denken aan SILENT RUNNING (Douglas Trumbull, 1972) en MOON (Duncan Jones, 2009) en is zeker niet de eerste film waarin de eentonigheid van de ruimtereis als spiegel dient voor onze eigen existentiële eenzaamheid en andere diepe gedachten over ons bestaan. Het probleem is, dat ik die in HIGH LIFE totaal niet ervaar.
Denis maakt, opnieuw niet erg subtiel, meermaals duidelijk dat Monte en zijn mederuimtereizigers niet anders zijn dan de honden van Ivan Petrovich Pavlov of de Russische ruimtehond Laika: proefdieren. Er wordt onderling gevochten, er wordt geslapen en er wordt gesekst – net dieren in gevangenschap. Het is een nogal sombere en eenzijdige visie op ‘what it means to be human’, maar alla. Die visie is mijn inziens overigens wel in tegenspraak met de andere lovende recensie die in de trailer wordt geciteerd: ‘An eerie, sexy space thriller’ (Vanity Fair). Misschien ligt het aan mij, maar ik kan het contactloze seksen van de proefkonijnen in HIGH LIFE echt geen moment sexy vinden.
De kardinale fout, denk ik, is dat Denis haar personages zélf ook als proefdieren behandelt. Dit zijn geen mensen met persoonlijkheden of logische reacties. Ze verzetten zich niet tegen hun zelfmoordmissie, ze komen niet in opstand tegen Dr. Dibs en ze gaan onderling ook geen vriendschaps-, liefdes- of vijandige relaties aan. Ze ondergaan. Je herinnert je nauwelijks hun namen nog. Waarom zou ik om ze treuren, ze haten, ze liefhebben? En als ze fokken, fokken ze als konijnen. In de seksmachinekamer, in een petrischaal in ruil voor medicijnen of gedwongen in een verkrachting. Het windt me niet op, want ik ben geen konijn. Het laat me koud. Paradoxaal genoeg had een ‘gewone’ genreregisseur van deze groep een voor een stervende ruimtereizigers niet alleen een spannender, maar ook een betere film gemaakt. Ik noem maar iemand: Ridley Scott. ALIEN biedt niet alleen beter uitgediepte personages en een interessantere bespiegeling op het menszijn; de laatste scène is nog veel meer ‘eerie sexy’ ook.
HIGH LIFE wordt nog enigzins gered door Robert Pattinson. De acteur die zijn roem dankt aan THE TWILIGHT SAGA had eerder al avontuurlijke rollen in David Cronenbergs COSMOPOLIS en MAP TO THE STARS en gedijt goed in dit soort genrefilms op het randje van de arthouse. In die eerste, pakweg vijftien minuten van Monte en zijn dochtertje zit meer menselijkheid dat in de hele rest van de film. In de finale probeert Denis dat gevoel terug te vinden, maar rest haar niets anders dan een op de keper beschouwd nogal kitscherig laatste shot. Letterlijk: een open deur. Tegen die tijd overheerst allang het verlangen zo snel mogelijk uit Denis’ genre-experiment te ontsnappen.
Bioscooprelease: 14 maart. Copyright Barend de Voogd. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Online gepubliceerd op 13 maart 2019.
