Het Australische CELIA: CHILD OF TERROR hoort eigenlijk niet thuis op een aan vintage B-horror gewijd sublabel met de oubollige naam Katarina’s Nightmare Theater. Anderzijds mogen we distributeur Scorpion Releasing dankbaar zijn dat deze provocerende film, over de duistere kantjes van de spreekwoordelijke tere kinderziel, weer op dvd beschikbaar is.
In de zomer van 2009 wijdde Schokkend Nieuws een special aan de Australische genrefilm, in de volksmond ook wel Ozploitation genoemd. Een hoopvol getiteld overzichtsartikel – ‘Zieke geest, gezond lichaam’ – eindigde met een inventarisatie van een groot aantal nieuwe fims. Helaas zou niet één ervan, zoals een paar jaar eerder bijvoorbeeld WOLF CREEK, in staat blijken buiten eigen land een deuk in een pakje boter te slaan. Het blijft sappelen down under. Dat ondervond bijna 25 jaar geleden ook Ann Turner, die debuteerde met een film die door critici werd bejubeld, maar het desondanks niet verder bracht dan een bescheiden cultstatus.
VIJFDE KOLONNE
Het cover-ontwerp van deze tweede dvd-uitgave na een eerdere Britse uit 2009 illustreert treffend het marketingprobleem dat de film al vanaf zijn release achtervolgt. De oorspronkelijke titel is aangevuld met het sappige ‘Child of Terror’, terwijl Celia met het geweer in de aanslag vanuit het nachtelijk duister wordt bedreigd door een monsterlijke klauw. Het is een collage van beelden die weliswaar in de film zitten, maar verder weinig uitstaande hebben met een subtiele vertelling over opgroeien in het benepen, kleinburgerlijke Australië van eind jaren vijftig.
Ten onrechte gelabeld als horror liep de film in commercieel opzicht van meet af aan een verloren race. De demonische wezens die Celia zich sporadisch verbeeldt te zien, komen uit een sprookjesboek dat juf op school heeft voorgelezen. Zelfs als metafoor – van de autoriteitsfiguren die Celia het leven zuur maken – spelen ze maar een beperkte rol. Veel werk maakt Turner daarentegen van de parallel tussen de hysterie rond een wilde-konijnenplaag en de angst voor een vijfde kolonne van communisten; zaken die ze aan de toenmalige actualiteit ontleende. De sfeer van paranoia is te low-key om echt benauwend te worden, maar daar is het Turner ook niet om te doen. Waar het haar wel om gaat, is hoe alle onrust en achterdocht inwerken op het tot dan toe zorgeloze bestaan van haar negenjarige hoofdpersoon. Celia’s eigen, tamme, konijn wordt in beslag genomen door de overheid, terwijl de buurtjes waar ze het zo goed mee kan vinden moeten verhuizen vanwege hun communistische sympathieën. Dat dubbele verlies legt de basis voor een impulsieve daad met een fatale afloop.
‘Celia’s world explodes with terrifying results’, volgens de synopsis op de hoes, maar die woorden zijn al net zo misleidend als het gebruikte beeld. Het meest ’terrifying’, of verontrustend, is misschien nog wel hoe gering de impact van het incident feitelijk is. De film eindigt met Celia die haar vriendjes en vriendinnetjes betrekt in een spel dat even wreed als onschuldig is, en daarmee de kern van de film raakt. Celia’s wereld bevindt zich als het ware in een pre-morele fase. Besef van goed en kwaad, schuld en boete, moet nog gevormd worden. Wat er is gebeurd hakt er net zo hard in als, pakweg, een geschaafde knie. Het is even schrikken, maar een zoen erop en je voelt het al niet meer.
ONTSPORENDE FANTASIE
Voor de horrorfan die het kwaad liever in pure vorm tot zich neemt, met een stevige portie gore als bijgerecht, is CELIA waarschijnlijk een teleurstellende ervaring. Turner maakte de film vanuit een geëngageerde, feministisch getinte invalshoek – de band tussen de vrouwelijke personages is veel sterker dan die tussen de mannelijke – die ruimte laat voor subtiliteit en ambivalentie. In een fraaie intieme scène maakt ze bijvoorbeeld inzichtelijk waarom Celia van haar vader niet met de kinderen uit het communistische gezin mag omgaan. ‘When I was your age I went through hell.’ Eén simpele zin, maar je begrijpt meteen dat deze zoon van een links-radicale moeder zijn dochter voor eenzelfde ‘hel’ probeert te behoeden. Turner lijkt in CELIA vooral te willen aantonen dat een mens een veel te complex wezen is om onder één enkele noemer te vangen. Een hardvochtige man kan ook een liefhebbende vader zijn. Een speels kind kan tegelijk wreed zijn. Onschuld en schuld sluiten elkaar niet per definitie uit.
Met zijn thema van ontsporende kinderlijke fantasie doet CELIA denken aan Peter Jackson HEAVENLY CREATURES. Visueel valt die vergelijking absoluut in het nadeel van Turner uit, een veel betere schrijfster dan regisseuse. Maar paradoxaal genoeg lijkt haar onervarenheid op regiegebied – en het daaruit voortvloeiende vlakke karakter van de film – wàt ze wil zeggen juist pregnanter over te brengen. Misschien is het verhaal van een kind dat nu eens niet de geijkte coming of age-fases doormaakt wel bij uitstek gebaat bij een film die gelijkmatig voortkabbelt, of er onderweg nu een dode valt of een knie wordt geschaafd. Zo ervaart Celia het leven immers ook: als een kabbelende stroom van belevenissen die komen en gaan, zonder blijvende sporen op de ziel en het geweten achter te laten.
Extra’s: **
Copyright Phil van Tongeren. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. Origineel gepubliceerd in Schokkend Nieuws #102, juni/juli 2013.
