Halverwege THE HAUNTING stoot collega Van der Put me gniffelend aan: ‘Moet je zien, dat huis heeft van binnen overal ronde ramen en van buiten alleen maar vierkante.’ Het is waar, tonnen, zo niet miljoenen zijn er in de art direction geinvesteerd en niemand die een blooper van dit formaat heeft kunnen voorkomen. Maar het tekent in een notendop de poenerigheid en het gebrek aan zorgvuldigheid waarmee deze remake van de horror-klassieker van Robert Wise uit 1963 in elkaar is gestoken.
In de versie van De Bont, net als het origineel van Wise gebaseerd op Shirley Jackson’s roman The Haunting of Hill House, nodigt Dr. David Marrow (Neeson) drie personen uit om een paar nachten door te brengen op het spookachtige landhuis Hill House. Officieel doet Marrow onderzoek naar slaapstoornissen, maar in werkelijkheid hoopt hij zijn gasten te betrappen op paniekreacties die hij bij voorbaat al als irrationeel bestempelt. Hun angst is zijn eigenlijke studie-object. Proefkonijnen zijn de labiele oude vrijster Eleanor (Taylor), getraumatiseerd door het jarenlange verplegen van een dominante moeder; de extraverte en bloedmooie Theo (Zeta-Jones) en de sceptische lolbroek Luke (Wilson). Twee van Marrow’s assistenten worden in het eerste half uur op zo’n botte wijze het verhaal uitgewerkt, dat je je afvraagt waarom De Bont en scenarist Self de moeite namen ze Ÿberhaupt te introduceren. Dat geldt ook voor de overbodige bijdrage van Bruce Dern als conciërge. Een aardig bijrolletje is weggelegd voor Marian Seldes als de huishoudster. Haar kortstondige optreden, getrouw gekopieerd naar dat van haar voorgangster in het origineel van Wise, heeft precies de goede ironische toon. Helaas is het de enige scène waar dat van kan worden gezegd. Waar Wise de plot relatief simpel hield en Eleanor als een katalysator van de bovennatuurlijke gebeurtenissen liet fungeren, wordt er in de remake van alles bijgesleept. De mythe van de boosaardige architect en eerste eigenaar van het huis, Hugh Crain, wordt uitgebreid met sinistere informatie over arbeiderskinderen die de kinderloze Crain er ooit zou hebben opgesloten. In dat verband wacht Eleanor een nobele taak die in de climax zijn kitscherige apotheose krijgt (en waar sommigen de hand in zagen van Dreamworks’ Steven Spielberg). Voor het origineel stonden regisseur Robert Wise minder spectaculaire sets ter beschikking, minder plot en minder special effects dan De Bont, maar het verschil tussen de twee films is om heel andere redenen hemelsbreed. Waar Wise zich wijselijk beperkte tot suggestie om de spanning zo hoog mogelijk op te voeren, keert De Bont terug naar de oertijd van de film. Als een hedendaagse Mélies probeert hij zijn publiek te betoveren met ieder trucje dat de afdeling special effects maar in voorraad heeft. Helaas doen stenen beelden die miraculeus tot leven komen niemand meer de adem in de keel stokken. Wise jaagt je ook nu nog de rillingen over de rug met de scène waarin Julie Harris ’s nachts de hand van haar metgezel Claire Bloom denkt vast te pakken en zich vervolgens realiseert dat Bloom niet eens in de buurt was. Wanneer bij De Bont een barok geornamenteerd plafond zich als een monsterlijk wezen op het bed van Taylor stort, lijkt niet de geest van Shirley Jackson over de film vaardig te worden, maar die van Walt Disney. Het huis zelf is overigens een pracht van een creatie, een amalgaam van bouwstijlen waarin de interieurs van Tuschinski en het ruimteschip Nostromo uit ALIEN elkaar vrolijk kruisen onder het dak van Charles Foster Kane’s Xanadu uit CITIZEN KANE. Maar ook hier geldt dat overdaad schaadt. De gigantische schaal en de bizarre aankleding van alles maakt dat Hill House direct al bij aankomst van de personages zijn mysterie prijsgeeft. Jan de Bont heeft dus geen mogelijkheid onbenut gelaten zijn haunted house movie om zeep te helpen. Misschien zou iemand hem eens moeten vertellen dat een film behalve bij techniek ook gebaat is bij ideeën. Of dat cameramensen zich vooral tot hun eigen stiel moeten bepalen. Een klusje voor Paul Verhoeven misschien?.N.B.: Producenten Arnold en Arkoff Roth zijn respectievelijk de dochters van regisseur Jack Arnold (CREATURE FROM THE BLACK LAGOON) en producent Sam Arkoff van American International Pictures (o.a. films van Roger Corman). Allebei hadden beter kunnen weten. Copyright Phil van Tongeren. Overname uitsluitend na goedkeuring van de rechthebbende. .Origineel gepubliceerd in Schokkend Nieuws #42, p7.
